Hastalık hayatlarımıza girdiğinden beri hepimizi bir korku kapladı. Dışarı çıkma yasaklarının yanı sıra izin verilse de kimsenin çıkacağını düşünmek kaçınılmazdı. Ancak insan adapte olabilen bir varlık olduğu için her şeye olduğu gibi bu koşullarda da yaşamımıza devam etmek ve risk almak bir opsiyon haline geldi. Kaygıyla yaşamak ve karantinadan çıkmak ise aşırı düşünmeyi ve kaygıyı artırırken bir yandan da hassasiyetin azalmasına yol açmış olabilir. Bu çatışan ruh halleri ise bu kadar kısa sürede hayatlarımıza etki eden büyük değişimlere verdiğimiz doğal bir tepki olarak karşımıza çıkar.
Kayıp yaşayan insanlar, temaslı olduğu için yeniden kapanmak mecburiyetinde kalan insanlar, kaygı bozuklukları yaşayan insanlar, ve daha birçoğumuz bu süreçte hayatın bir yandan devam edip bir yandan belirsiz olması ile başa çıkmaya çalışıyoruz. Araştırmalar aynı zamanda hastalığı geçirmiş kişilerin delirium, kaygı bozukluğu, depresyon veya travma sonrası stres bozukluğuyla karşılaşabileceğini öngörüyor. Oxford tarafından yapılan geniş bir araştırmada virüsü atlatan kişilerin 20%si gibi yüksek bir oranının psikiyatrik bozukluklar ile karşı karşıya kalabileceği görüldü.
Ruh sağlığının bu kadar önem kazandığı bir dönemde özellikle zihinsel sağlık profesyonellerine yüklü bir iş düşüyor. Hastalığın iyileşmesinden sonra kişilerin kendilerini veya hasta kişiyi takip edilmesi öneriliyor. Yine aynı araştırmada 5 COVID-19 atlatmış kişiden 1’ine yaklaşık 3 ay içerisinde psikiyatrik bir bozukluk teşhisi konulduğu bulunmuştur. Aynı zamanda halihazırda bir zihinsel bozukluğu olan kişilerin COVID-19 teşhisi almalarının 65% oranla daha yüksek olduğu da bulgular arasında. Bunun kaynağı olarak virüsün merkezi sinir sistemini etkiliyor olması gösteriliyor.
OKB, genler ve çevresel faktörler arasındaki etkileşimden kaynaklanır. Bu nedenle bunun uzun vadeli bir etkisi olabileceği öngörülüyor. Bazı OKB türlerine karşı genetik yatkınlığı olan insanlar için Covid-19 stresinin tetiklemesi veya kötüleştirmesi muhtemel. Genel kaygı bozukluğu da üzerine eğinilmesi gereken bir akıl sağlığı problemi. Halihazırda modern toplumun yaygın bir hastalığı olan genel kaygı bozukluğu bu ölümcül hastalık nedeniyle daha kolay endişe hissetme eğiliminde olan insanlar için tetikleyici olabilir. Salgın sona erdiğinde bile, bazı insanlar, çeşitli sebepler nedeniyle endişeli hallerini sürdürebilir.
Bu süreçte pandemi kaynaklı işsizlik veya gelir kaybı uzun vadeli ekonomik refahı da etkileyebilir. Çok sayıda Covid-19 öncesi çalışma bu faktörleri depresyon, stres veya intihar düşünceleri ile ilişkilendirir. Araştırmalar, pandemi sırasında gelirlerinde değişim yaşayanların yarısından fazlasının ruh sağlığının olumsuz biçimde etkilendiğini ortaya koydu. Psikologlar, koronavirüs krizinin benzeri görülmemiş olması sebebiyle daha büyük bir belirsizlik katmanına sahip olduğunu vurguluyor. Belirsizlikle veya kontrol edemeyecekleri durumlarla başa çıkmakta zorlanan insanlar için özellikle zorlayıcı bir durum sunduğunu öne sürüyor.
Otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öğrenme zorluğu ve bir çok farklı özel ihtiyacı olan bireylerde, belirsizliğe olan tahammülsüzlükleri ve kısıtlamalar dolayısıyla semptomlarında artış ve şiddetlenme gözlenebilir. Özel ihtiyacı olan kimseler kısıtlamalara uymak, pandemi şartlarının farkında olmak ve kendi kendilerine bakmak konusunda da zorluklar yaşamaktadırlar. Özel ihtiyaç okullarının kapatılması gibi durumlar da tutundukları dalların kırıldığı endişesi verebilir, nüksetmeler gerçekleşebilir.
Ayrıcalıkları olmayan çocukların sosyal eşitsizlikler ve bir çok diğer sebep nedeniyle zihinsel sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilecekleri gözlemlenmiştir. Pandemi dönemindeki ekonomik zorlukların da mahrumiyet ve akut beslenme ve korunma ihtiyacı doğabilir. Bu sürecin ve takip eden stresin uzatılmış olması çocukların gelişimi üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Aynı zamanda, karantina koşullarında artan yoksulluk hayal kırıklığına , savunmasızlığa , aile içi problemlere ve çocuğa şiddetin artmasına yol açabilmektedir. Bu durum çocukları kaygı, depresyon ve hatta intihara kadar teşvik edebilir. Okulların kapanmasıyla koşulları sağlayamayan çocukların çocuk işçiliğe yönlendirilmesi, ebeveynleri olmayan çocukların ise sömürülmesi olası senaryolar olarak ortaya çıkıyor.
Daha küçük çocukların ailelerinden daha çok ilgi almaya ihtiyaçları oluyor. Ailelerinin fiziksel varlığının yanında duygusal olarak da bağ kurup belirli aktivitelere dahil olma gereksinimi duyuyorlar. Aileler böyle dönemlerde çocuklarının gelişimsel sağlığı için ilgi ve alaka göstermeliler. Hastalıktan korunma yöntemleri konusunda aile çocuğa bir model işlevi görüp çocukların bireysel farkındalıkla önlemleri taklit ve takip etmeleri sağlanmalıdır. Çocuklarda COVID-19 farkındalığını yaratırken basit terminolojiler kullanarak net bir biçimde durum aktarılmalıdır. Haberlere erişim kısıtlanırken gerçeklere dayanan gerekli bilgiler verilmelidir. Her şeyin tutarsız olduğu bu dönemde çocuklar ile iletişim kurarken tutarlı olmaya çalışmak da kritik önem taşıyor. Aktivitelerin rutinleşmesi, geçirilen aile zamanının yeterli olması, verilen bilgilerin birbirini tutması gibi önlemler alınırken çocukların uyku düzenini ve uyku önceki rutinlerinin de düzenlenmesi gerekir.
Hazırlayan: İlayda Deringör
Kaynaklar:
Butterly, A. (May 10, 2020). Coronavirus anxiety: How to cope with life after lockdown. BBC Website.
https://www.bbc.com/news/health-52443108
Kelland, K. (Nov 10, 2020). One in five COVID-19 patients develop mental illness within 90 days: study. Reuters: Business & Financial News Website. https://uk.mobile.reuters.com/article/amp/idUKKBN27P34L?__twitter_impression=true
Roxby, P. (Nov 10, 2020). Covid 'raises new psychiatric disorders risk'. BBC Website.
https://www.bbc.com/news/health-54874010
Savage, M. (Oct 29, 2020). Covid-19 has increased anxiety for many of us, and experts warn a sizable minority could be left with mental health problems that outlast the pandemic. BBC Website. https://www.bbc.com/worklife/article/20201021-coronavirus-the-possible-long-term-mental-health-impacts#:~:text=Strategies%20like%20quarantine%20that%20are,lasting%20decline%20in%20mental%20health.
Singh, S., Roy, D., Sinha, K., Parveen, S., Sharma, G., & Joshi, G. (2020). Impact of COVID-19 and lockdown on mental health of children and adolescents: A narrative review with recommendations. Psychiatry research, 293, 113429. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113429
Olumsuzluk düşünceler nedir ve zihnimizi daha olumlu düşünmek için nasıl değiştirebilirsiniz? Olumsuz düşünceler bizi üzgün, şüpheci ve ...
DevamıBardağın dolu tarafından bakarken ipin ucunu kaçırıyor olabilir miyiz? Bazen olaylara iyimser yaklaşırken...
Devamıİnsanlık yolunun önü de ardı da kanla ıslanmış. Dikkat et de kayma! Bu zamanda insan çalanlar altın çalanlardan daha fazla...
DevamıHem psikiyatrist hem de hasta olarak tanı koymanın ne kadar hassas bir durum olduğunu biliyorum. Zihinsel rahatsızlıkları adlandırmak...
DevamıRuh sağlığı uzmanlarının ruminasyonu azaltmak için sundukları öneriler...
Devamı2010'da bir yaz günü Cambridge'deki Christ’s College'da yaptığım bir konuşmadan sonra, Daniel Berg adında İsveçli bir yüksek lisans öğrencisi...
DevamıCovid-19 hayatlarımıza davetsiz bir misafir gibi girdiğinden bu yana, aşina olduğumuz yaşam pratiklerimiz ve dünyayı algılama biçimimiz...
DevamıCOVID-19 salgınının insan hayatı üzerindeki korkunç sonuçlarından sonra belki de en güçlü etkilediği alanlardan biri özgürlüğümüz oldu. Dünyanın her yerinde...
DevamıMutluluk: amaç belirlemek ile anlık hazzın muhteşem dengesi...
DevamıPandemi sürecinin akıl sağlığı alanında bir krizi tetiklemesi bekleniyor, ama belki de bu süreç hayata yeni bir şekilde...
DevamıDepresyon sanki kendimize karşı giriştiğimiz bir savaştır ve biz ufacık bir negatif propaganda parçasını bile kendimize karşı cephanelik kullanmak için...
Devamıİstenmeyen duyguları uzaklaştırma çabası her zaman ters teper...
Devamıİnsanlar “hikâye-anlatan” yaratıklardır: dünyamızı inşa etmek için hikâyeler üretiriz...
DevamıÖz farkındalık, herkesin doğru egzersizler ve alışkanlıklar ile geliştirmeyi öğrenebileceği bir beceridir. Hayatınızın veya kişiliğinizin anlayamadığınız...
Devamıİyiye tanıklık etmek bizi nasıl ve ne kadar etkiler? Kibar veya cömert davranışlarla karşılaştığımızda...
DevamıGeleceğe ait kaygıları anlayabilmek özellikle Covid-19 pandemisi sürecinde önemli bir hâl aldı...
DevamıBu kitap insanların zamana paradan daha çok değer vermelerinin daha iyi hissettirdiğini öne sürüyor. Eski bir söz vardır: Vakit nakittir...
DevamıDisosiasyon, herkesin duyduğu ancak çok az kişinin tanımlayabildiği şeylerden biridir. Zihniniz başka bir yerde olduğu için...
DevamıCovid-19 ile çevrelenmiş hayatınız ile ilgili çok fazla düşünmek sağlığınız ve iyiliğiniz adına zararlı olabilir...
DevamıPsikolojik dayanıklılık, stresli durumlara uyum sağlayabilme ve değişen koşullara psikolojik olarak ayak uydurabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir...
DevamıVe daha nazik olan iç sesimize nasıl yer ayırırız?
DevamıYaşam boyunca benliklerimizi oluşturan birçok hikaye vardır. Bu hikayeler bizim benliğimizi ve diğerleriyle kurduğumuz ilişkileri hayat yolculuğumuzda ihtiyacımız olan...
DevamıPandemide üç ayı geride bırakırken, benden 3200 km uzaktaki 28 yaşında büyük kızımı ve eşini görmeyi çok istiyordum...
DevamıHerkes korkutucu olan travmatik bir deneyime karşı sabırlı olamaz. İyileşmek için önemli olan acı veren duyguların tamamen irdelenmesidir...
DevamıKırgınlığa yol açmış biri özür dilediğinde bazen, bu özür af dilenilen taraf için çok da rahatlatıcı veya ikna edici hissettirmeyebilir...
DevamıDuygusal ve ruhsal iyilik halini yeniden oluşturabilmek adına 5 ilke...
DevamıCOVID-19 Virüsüne Yakalanmak Hayatımı Yeniden Gözden Geçirmeme Neden Oldu. Yavaşlamak, Radha Ruparell’in gerçekte neyin önemli olduğunu...
Devamıİkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonraki aylarda, Albert Einstein Amerikalıları üçüncü bir dünya savaşını hayal etmeye teşvik etmek için bir röportaj verdi...
DevamıYakınların kaybı her insanda farklı, ancak derin bir psikolojik sürecin başlangıcına işaret eder. Kırık bir kalpten ölecek gibi olma hissini hayatımızda en az birkaç kere duyarız, ancak araştırmalar...
DevamıGünlük stres etkenleriniz kaygınızı artırıyor mu? Kendinizi endişe, öfke ve geçmeyen bir suçluluk duygusu ile boğulmuş halde buluyor musunuz?
DevamıÖz-şefkat: Temel insani kavramlardan biri olarak taşıdığı önem üzerine yeni bir araştırma...
DevamıAraştırmalara göre, günlük sosyal etkileşimler iyilik halimiz için önemli...
DevamıZihin kolaylıkla yeni fikirlere kapalı hale gelebilir. ‘Başlangıç seviye’ aklını canlandırıp sürdürmek, öğrenmenin keyfini yeniden keşfetmemizi sağlar...
DevamıKalıcı olan OKB ümitsizliğe sebep olur bu şekildeki depresif düşünceler de kaygı üretir. Obsesif Kompulsif Bozukluk, anksiyetenin...
DevamıCovid-19 zamanında utancın oynadığı oyunlar hem karmaşık ve hem de artmaya devam ediyor. Pandemi döneminin kafa karıştıran yönlerinden biri, büyük ölçüde kapalı kapılar arkasında...
DevamıDonald Winnicott’a göre, ruh bizlerin içerisinde değil fakat bizlerin arasında... Aslen çocuk doktoru olan Donald Winnicott (1896-1971) 20. Yüzyılın ortalarında psikanalizin ana figürü haline gelmiştir...
DevamıÖz bilinç kaynaklı bir duygu olan utanç, kişiye içsel olarak değersizlik, yetersizlik, lekelenmişlik, pişmanlık hisleri aşılayarak olumlu duyguların...
DevamıÜnlülere taptığımız, özçekim kültürünün bir norm olduğu ve sosyal medyanın kendimizin “kusursuz” imajını oluşturmak için...
DevamıVerimliliğe adeta tapıyoruz. Daha fazla almak için daha az kullanın. Aynı gün teslimat. Aynı anda birkaç işi birlikte yapmak; bir yandan e-posta gönderirken, bir yandan da mesaj...
DevamıKovid-19 bize daha az iş odaklı bir toplum olma konusunda anlık bir bakış imkânı sundu. Fakat eski normale dönmeyi reddetmek için kararlılığa ihtiyacımız olacak...
DevamıDikkat hırsızlığına karşı ne yapmalıyız? Dikkati dağıtan şeyler için teknolojiyi suçlamayı bırakın...
DevamıFarklılıklar arasında köprü kuranlardan biri misin?
DevamıZorbalık, Dünya Sağlık Örgütünün tanımı ile kasti fiziksel veya sözel şiddet, ve göz korkutmaya karşılık geliyor...
DevamıOkul yöneticileri – bölüm başkanları, müdürler – büyük bir zorlukla karşı karşıyalar: Covid19 döneminin ortasında okul topluluklarını birleştirmek ve yeniden canlandırmak...
DevamıYaralarınız – kendinizin ya da size yapılmış olanlar- sizi hapseder...
DevamıCovid-19 krizinin ortasında korkularınız ile başa çıkabilmek...
DevamıHızlı tempolu ancak sıklıkla hareketsiz yaşam tarzımızın diğer birçok yönü gibi, ekran süresi da sağlık denklemine yeni değişkenler getirdi...
DevamıYalnız değilsiniz. Dünyanın farklı yerlerindeki pek çok insan depresyonda, kaygılı ya da stresli...
DevamıYeni araştırmalar; çocukların minimum risk altında olduğunu ancak eğitimlerinin büyük ölçüde zarar gördüğünü gösteriyor.
DevamıBu bir ebeveynden gelen alışılmadık bir terapi isteğiydi. Sekiz yaşındaki bir çocuğun annesi ve babası şu an her şeyin yolunda gittiğinden bahsetti fakat...
DevamıAnlamlı ve uzun vadeli hedefler sağlığınız ve mutluluğunuz için iyidir. Burada bunlara ulaşabilmek için bazı yöntemlerden söz edeceğiz...
DevamıYapışkan, korkutucu, takıntılı ve rahatsız edici düşüncelerin nasıl üstesinden geleceğiz?
DevamıHer şey kontrolden çıkmış gibi hissettiğimizde ne yapmalıyız?
DevamıIrkçılık bir psikolojik olgunluk ve bütünlük eksikliği işaretidir. Irkçılık, insan topluluklarında her zaman göze çarpan bir unsur olduğundan ...
DevamıPanik atak, bedende ve zihinde panik ya da korku olarak kendini belli eden düzenli bir yanlış alarm verme halidir. Bunun farkında olmak, onu kontrol altına...
DevamıBizi mutlu eden aktiviteler keyifsiz halimizin hem ürünü hem de sebebidir. Davranışlarımızla harekete geçerek bu döngüyü bozabiliriz...
DevamıPandemi sürecinde neler yaşadığımızı unutmayalım. Etrafımızdaki pek çok kişi karantina süreci bittikten sonra nasıl bir hayatın bizi beklediği konusunda merak duymaya başladı...
DevamıZamanınıza değerli bir eşyanız muamelesi yapın. Covid-19 pandemisi başladığından beri, pek çok kişi gibi siz de kendinizi...
DevamıSokağa çıkamazken kendinizi bunalmış hissediyorsunuz ve birdenbire elektronik öğrenme ve çalışma süreçlerine ayak uydurmak zorunda mı kaldınız? ...
DevamıCovid-19 ile başlayalım; yeni koronavirüs sebebi ile başlayan korkutucu hastalık. Hızlı yayılıyor, belli bir aşısı veya koruyucu tedavisi yok ve gerçekte...
DevamıSon birkaç haftadır hemen hemen hepimiz endişeliyiz ve bazılarımız günlük aktivitelerinden kendilerini korumak için uzaklaştılar...
DevamıDaima mutluluğun peşindeyiz; oysa asıl berraklığa, depresyon ve varoluşsal korkulardan ulaşıyoruz. Hayatın cehennem olduğunu itiraf ettiğinizde...
DevamıSabah uyandınız ve adeta otomatik bir şekilde banyoya yönelerek diş fırçasını elinize aldınız. Sabah kalkar kalkmaz dişinizi fırçalamak yıllar içinde...
DevamıDijital teknolojideki gelişmeler, yaşadığımız çağı ve geleceğimizi, düşünme ve seçim yapma haklarımızı dikkate almayan...
DevamıSosyal medya platformlarının, bağımlılığa benzer zararlı sonuçlar doğuran, kompülsif kullanımları bir tıbbi hastalık...
DevamıBu seküler teknik ve ahlaki temellerinden göreceli noksanlığıyla, karşıtları tarafından ‘McFarkındalık’ ...
Devamı“Bilinçli Farkındalık”, tek başına 1 Milyar USD’dan fazla hacimli ve –biraz paradoksal olarak- gittikçe çoğalan...
DevamıHayatta kötülüğün her zaman karşımıza çıkabileceği bilgisini hatırda tutarak mı yaşamalıyız ...
Devamı