616705c023039__1.jpg

Psikolojik Denge

13.10.2021

Bir kişinin düşünce, davranış ve tutumu etkileyebilecek dış ve iç çatışmalarla ilgili dengeli bir anlayışı sürdürme yeteneğine psikolojik denge denir.

Bireylerin zihinsel şemaları arasındaki denge durumu, önceki bilgilere dayalı beklentileri yeni bilgilerle örtüştüğünde oluşur. Denge aynı zamanda insanların gelişmek için motivasyonunu da açıklar. İnsanlar doğal olarak denge ararlar çünkü kişinin düşünce tarzı ile çevresi arasındaki uyumsuzluk sonucu oluşan dengesizlik tatminsizliğe yol açar. Kişi tutarsız bir bilgiyle karşılaştığında bir dengesizlik durumu başlar, yeni bir denge haline geri dönmek için de, kişi bu bilgiyi görmezden gelebilir veya onu yönetmeye çalışabilir. 

Psikolojik dengeyi sağlamak için mevcut şemamızdaki eşleşmeleri arar, çevreden aldığımız bilgiyi “asimile” ederiz. Örneğin, bir hayvanat bahçesini ziyaret eden bir çocuk ilk kez bir midilli ile karşılaştığında hayvanın bazı özelliklerini tanır, böylece “köpek” şeması devreye girer ve çocuk “köpek!” der. Başka bir örnek vermek gerekirse bir dikdörtgenin alanının uzunluk ile genişlik çarpımına eşit olduğunu bilen bir öğrenci, iki kenarı çarparak üçgenin alanını hesaplamaya çalışabilir. 

Bilişsel değişim ve dolayısıyla bilişsel gelişim ancak uyum yoluyla sağlanabilir. Uyum, mevcut algımızı farklı bilgilerle eşleşecek şekilde değiştirme sürecidir. Örneğin, hayvanat bahçesindeki çocuğun bakım vereni “Hayır, o bir köpek değil; bir midilli." yorumunu yaptığında çocuğun eski şeması işe yaramadığı için çocuk “köpek” algısını yeniden değerlendirir. Bunu yapmak için çocuk, “köpek” ve “midilli” şemalarının her ikisinin de daha büyük bir “dört ayaklı hayvan” şemasına girip giremeyeceğini, her ikisinin de birbirinden ayrı olarak var olup olamayacağını ve hangi özelliklerin iki hayvanı ayırt ettiğini belirlemelidir. 

/website/assets/images/my1/images/61670753c01d1__2.jpg

Uyumun, yeni bilgiler mevcut bilgilerden farklı olduğunda ve kişi bir gelişim aşamasından diğerine geçerken ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Asimilasyon ise, yeni bilgiler mevcut bilgilerden büyük ölçüde farklı olduğunda uyum sağlamanın öncüsü olarak ortaya çıkar. Yeni bilgi mevcut bilgiyle tam olarak eşleştiğinde, birey yeni bir denge bulur. 

Denge kavramı, psikolojinin çeşitli alanlarında önemli bir rol oynar. Temel fizyolojik düzeyde, bir organizma hayatta kalmak için dengesini sürdürmeye çalışır. Duygusal düzeyde, insanlar rekabet halindeki arzu ve içgüdülerin emirlerini dengelemek için çalışırlar. Daha bilişsel ve sosyal düzeyde, insanlar farklı düşünce, davranış ve tutum türleri arasındaki tutarsızlıkları uzlaştırmaya çalışırlar. Çatışan dürtülerin varlığı, bir sistem dengede olmadığında dengeyi yeniden bulması ihtiyacına yol açar.

 

Carl Rogers’a göre (1961), insanlar koşulsuz olarak kabul edilirlerse, olumlu benlik saygısı geliştirirler. Ancak kişinin kendisi veya başkaları tarafından kabul edilmesi belirli davranışlara bağlıysa, kendilerini koşulsuz olarak kabul etmekte zorlanırlar. Bu düşünceye göre, insanların gerçek benliklerine ilişkin görüşleri ile ideal benlikleri arasında bir uyumsuzluk olduğunda dengesizlik meydana gelir. Böyle bir uyumsuzluk kendini gerçekleştirmeyi engeller.

 

/website/assets/images/my1/images/6167079a29579__3.jpg

İnsanlar psikolojik olarak dengesiz olduğunda, dış koşullara aşırı duyarlı hale gelebilir ve abartılı tepkiler verebilirler. Bu durumlarda başlarına gelebilecek kötü bir şeye karşı kendilerini çaresiz hissetmeleri muhtemeldir, kolayca depresif veya üzgün olabilirler. Bu sebeple ihtiyacınız olan psikolojik dengeyi korumak için dış koşullara verdiğiniz tepkileri analiz etmeli ve dürtülerinizi ve içgüdülerinizi uzak tutmayı öğrenmelisiniz. 

Bazen akıl hastalıkları psikolojik dengesizliğin bir işareti olabilir. Doğru tedavi bununla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Ancak bazen bu sadece bir kişilik özelliğidir ve dengeli bir kişiliğe ulaşmak için çalışmaktan başka yapacak bir şey yoktur. 

 

Bazıları için psikolojik olarak işe yarayan şeyin sizin için de işe yaraması pek olası değildir. Bu sebeple psikolojik bir dengeye ulaşmak için kim olduğunuzu değiştirmeniz gerekmez. Bununla birlikte, dengeli bir kişiliğe sahip olmanız için gereken birkaç psikolojik faktör vardır.

 

/website/assets/images/my1/images/616707c76799a__4.jpg

Her şeyden önce kendinizi tanımanız gerekir. Bunu becerilerinizi ve zayıf yönlerinizi analiz ederek yapabilirsiniz. Fiziksel ve entelektüel sınırlamalarınıza odaklanmak bu kertede işe yarayabilir. İçe dönük bir analiz, kendinizi tanımanıza yardımcı olabilir. Ayrıca harici bir analiz de yapmanız gerekir. Her iki türlüsü de zor gelebilir. Kendinizi yargılamak, kendinizi haklı çıkarma ve savunma mekanizmaları aracılığıyla objektif olmanıza engel teşkil edebilir. Bu nedenle, diğer insanlara da kendinizi sormak ve analizlerini sizinkiyle karşılaştırmak faydalı olabilir. Kendinizi tanımaya başladığınızda, başarılabilir ve becerilerinizi dikkate alan bir yaşam projesi oluşturmak daha kolay olacaktır. Bu şekilde daha istikrarlı ve özgüvenli olabilirsiniz. Psikolojik dengesizlik, zaman zaman aşırı duygusal olmaktan da kaynaklanabilir. Neyin mantıklı ve neyin duygusal olduğunu dengelemeye çalışmak burada anahtardır. Bu denge, kendiniz olmadan, herhangi bir sıkıntı veya durumla objektif olarak yüzleşmenize yardımcı olacaktır.

 

Sosyal beceriler de eşit derecede önemlidir. Sosyal ilişkiler, aile bağları veya romantik ilişkilerinizde samimiyet, hoşgörü ve esneklik arayın. Hayatınızın sosyal yönü üzerinde çalışmak size aktif bir biçimde empati ve şefkat öğretebilir. Son olarak, çok çalışmak ya da yeterince çalışmamak sizi yüzeyselleştirebilir. Her ikisi de psikolojik dengeyi tehdit edebilir.

 

Hazırlayan: İlayda Deringör
Kaynak: Beauchamp, A. Cognitive Equilibrium. Britannica Website.
https://www.britannica.com/science/cognitive-equilibrium
Content Writers in “Exploring Your Mind”. (30 May, 2019). How to Reach a Psychological Balance. Exploring Your Mind Website. https://exploringyourmind.com/how-to-reach-a-psychological-balance/
Beins, B. Equilibrium In Psychology. Encylopedia Website.
https://www.encyclopedia.com/social-sciences/applied-and-social-sciences-magazines/equilibrium-psychology

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR