60b658000cdb9__1.jpg

Nasıl ve neden hayır deriz?

01.06.2021

Hayır demek temel ve birçok kişinin mücadele ettiği psikolojik bir beceridir.
Ahona Guha

ANAHTAR NOKTALAR:
• Her istek ve davetin bir fırsat maliyeti taşıdığının farkında olmak önemlidir.

• Birçok insan kendilerine gelen isteklere hayır demekte zorlanır. Zamanlarını daha iyi yönetmek için, onları hayır demekten alıkoyan şeyin ne olduğunu anlamaları gerekir.

• Sağlıklı ilişkileri sürdürürken saygılı bir şekilde hayır demenin bir dizi yolu vardır.

Hayır demek, çoğumuzun zorlandığı bir beceridir. Terapiye gelen birçok insan için kaygı ve streslerini, zorluklarla fazlaca uğraşmaya ya da hayır diyebilme becerilerinin olmadığına dayandırmaları çok yaygındır. İnsanlar bir dizi şeyin gereğinden fazla yükümlülüğünü alıyor ve çoğu zaman kendilerine gelebilecek her fırsata evet demek zorunda olduklarını hissediyorlar. 

Nasıl ve Neden Hayır Deriz

Bununla birlikte, her yeni seçim bir fırsat maliyeti ile birlikte gelir (yani, diğer seçeneklere yatırım yapma kapasitesinin kaybı). Örnek olarak, oturup bu yazıyı yazmaya karar verdiğimde bunun yerine bir yoga seansını tamamlama, yürüyüşe çıkma, bir danışan görme, okuma, uyuma fırsatından vazgeçtim. Yaptığımız her seçimin bir mali, zaman ve enerjik maliyeti vardır ve bunu bizim zararımıza olacak şekilde unuturuz.

İnsanlar, sosyalleşme ("insanlara hayır diyemezsin", "bencil olmamalısın"), arkadaşlardan ve aileden beklentiler, kaçırma korkusu ve yapısal yükümlülükler (iş ve çocuk bakımı gibi çeşitli rolleri devam ettirme zorunluluğu) dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı hayır demekte sık sık zorluk yaşarlar. Bazen başkalarına hayır dememiz gerekir, ancak bazen önce kendimize hayır diyebilmemiz gerekir. Danışanlarım bir şeye hayır demeyi düşündüklerinde sıklıkla bir dizi endişe ifade ederler. 

Nasıl ve Neden Hayır Deriz
Bazı yaygın endişeler şunları içerir: 
• Ne zaman hayır diyeceğinizi veya neye hayır diyeceğinizi bilememek

• Nasıl nazikçe hayır diyeceğinden emin olmamak

• Hayır'ın nasıl karşılanacağı konusunda endişelenmek (hayır aldıklarında insanların üzüleceğinden veya sinirleneceğinden endişe etmek)

Sonuncusu ile insanları, sahip olunması gereken iyi bir sınırın, birinin bir şeye tepkisini kontrol edemeyeceğimizi bilmek ve sahip olduğumuz tek kontrolün bir hayır' ı dikkatlice değerlendirmek ve onu saygılı, kibarca sunmak olduğunu hatırlamaya teşvik ediyorum. 

Başka insanların duygularının sorumluluğunu üstünüze almadan kendi duygularını deneyimlemelerine ve işlemelerine izin vermek, bir şeye hayır demeyi düşünürken anahtar bir yetkinliktir.

Nasıl ve Neden Hayır Deriz
Mantıklı insanların çoğunun ara sıra verilen hayırlara iyi yanıt vereceğini hatırlamak yardımcı olabilir. Ve eğer birisi mantıksızsa, o zaman daha sıkı sınırlar koymak ve daha sık hayır demek için daha da fazla sebebiniz var demektir. Genel olarak, ne zaman hayır diyeceklerini tasarlamaya çalışırken, fırsat maliyetlerini değerlendirmek için insanları bir dizi soru sormaya teşvik ediyorum. 

Bu sorular:
• Bunun için şu anda zamanım, enerjim ve param var mı?

• Bunu yapmak istiyor muyum?

• Bu hayatıma değer katacak mı?

• Bu benim değerlerimle uyumlu mu?

• Sadece hayır demekten korktuğum için mi evet diyorum?

Bu sorulardan herhangi birinin cevabı hayır demeniz gerektiğini gösteriyorsa, nasıl hayır diyeceğinizi bilmeniz önemlidir. Hayır derken göz önünde bulundurulması gereken ana şeyler, ilişkinin bağlamı (ilişki ne kadar yakın?), yapılan talep veya sunulan fırsat ve neye hayır demek istediğimizdir (bir kısmına hayır demek ancak başka bir bölüme izin vermek isteyebiliriz).

Bazı insanlar ne tür bir tepki alabileceklerini bildiklerinden kendilerine yakın insanlara hayır demeyi daha kolay bulurlar. Bazı insanlar yakın bir ilişki içinde olmanın özverili olmak ve her zaman bir başkasını desteklemek için orada olmak anlamına geldiğine inanabilir. Genel olarak, ilişki ne kadar yakınsa, birisi için orada olma olasılığımız o kadar artar. Ancak bu asla hayır demediğimiz anlamına gelmez. Bize en yakın insanlarla iyi sınırlara sahip olmak muhtemelen daha da önemlidir, böylece sağlıklı ve uzun süreli ilişkiler sürdürebiliriz. 

Hayır Demenin Bazı Basit Ama İlişkiyi Sürdürme Yolları:

Teşekkür ederim, ama bu benim için değil. / Teşekkür ederim, ama hayır.

• Basit, anlaşılması kolay ve bu diğer kişilerle ilgili değil, senin bakışınla ilgili. Nedenini açıklamadan hayır demek de tamamen uygundur.

/website/assets/images/my1/images/60b6593e7976e__5.jpg

Bu çok hoş bir teklif, ancak kendimi fazla adadım ve şu anda buna uyamıyorum. Bunu önümüzdeki ay deneyebilir miyiz?

• Bir şeyi yapmak istediğinizde, ancak bunun için zamanınız, enerjiniz veya paranız olmadığında kullanabileceğiniz iyi bir şey. Bunu söylemenin başka bir yolu da, "Kırmak istemem ama kovam dolu ve bunu şu anda yapamam." olabilir.

Şu anda X’i yapma kapasitem yok, ama Y’yi yapabilir miyim?
• Bir isteğin bir kısmına evet diyebileceğinizi veya bir uzlaşma teklif edebileceğinizi hissettiğiniz zaman kullanmak için iyi bir seçenek şöyle olabilir; 
• ("Fırın tezgahında görevli olamam ama bir pastayı bırakabilirim.")

/website/assets/images/my1/images/60b659e36bf91__6.jpgÜzgünüm, yapmam gereken başka bir şey var.
• Bunu sadece doğru olduğunda dikkatli kullanmak önemlidir, hayır demekten kaçınmak için kolay bir sosyal beyaz yalan olarak değil.

Bu istek konusunda yardımcı olamam ama X ile bunun hakkında konuşmayı denedin mi?

Bazen rol için en iyi kişiler değilizdir veya istenen şeyi sunamayız. Başka bir profesyonelden terapi desteği almak yerine, insanların sınırlarımı aştığını ve benden tutarlı bir şekilde zihinsel sağlık desteği istediğini hissettiğimde kişisel ilişkilerimde sıklıkla bunun başka bir çeşidini kullanacağım (Arkadaşlarıma, meslektaşlarıma veya aile üyelerime asla bir psikolog olmaya çalışmam).

/website/assets/images/my1/images/60b65a785e03c__7.jpg

Üzgünüm. Sana bu konuda yardımcı olabilecek en iyi kişi olduğumu düşünmüyorum:
Basit ve dürüstçe.

Bu konuda yardımcı olamadığım için üzgünüm, ama bence sen de harika bir iş çıkaracaksın. Belki daha sonra bunu konuşabiliriz?

Bu yanıt, birinin fazla bağımlı olabileceğini düşündüğünüzde ve kendi başlarına yapabilecekleri şeyler için sizden destek istemeleri durumunda bir uzlaşma sunmanın iyi bir yolu.

Hayır demenin püf noktası, neden hayır dediğinizi anlamak, neye hayır dediğinizi not etmek ve hayır diyerek sınırlarınızı anlamaktır. Fırsatı kaçırmaktan korkuyor musun? Suçlu mu hissediyorsun? Cevap için endişeli misin? Fırsat maliyetlerini hatırlamak ve hedeflerimiz ve değerlerimizle uyuşmayan şeylere hayır demenin, değer verdiğimiz şeylere zaman açmaya yardımcı olabileceğini ve böylece daha mutlu ve daha tatmin edici bir yaşama katkıda bulunabileceğini hatırlamak yardımcı olabilir.


Çeviren: Klinik.Psikolog Feyza Topçu
Instagram: @feyzatopcucom
Kaynak: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/prisons-and-pathos/202105/how-and-why-say-no

 

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR