636bcf8748fd9__2.jpg

Belirsizlik ve Değişime Karşı Nasıl Rahat Hissedilir

09.11.2022

KIRA M. NEWMAN

Hayat belirsiz olduğunda, olağan tepkilerimiz ve başa çıkma stratejilerimiz her zaman işe yaramayabilir. Kıvrak zeka pratiği dirençli olmamıza yardımcı olabilir.

Geçenlerde yeni bir daireye taşındım ki- açık havada yepyeni arka bahçemde kutlamaya değer bir durumdu; fakat farklı bir ortamda olmanın güvenlik duygumu bu kadar sarsacağını beklemiyordum. Kedimin ön kapıdan kaçma ihtimalinden, ailemi COVID’ten veya rakunla bulaşan hastalıklardan nasıl koruyabileceğimden ve daha pek çok şey hakkında endişeleniyordum.

Elaine Fox'un yeni kitabı Switch Craft: The Hidden Power of Mental Agility'yi (Kıvrak Zekanın Gizli Gücü) okuduktan sonra, neler olup bittiğine dair daha iyi bir fikrim oluştu. Belirsizlikten rahatsız olan kişilerin kategorisine giriyorum. İyi bir rutini seviyorum ve taşınmak tüm düzenimi alt üst etti.  Koşulların kontrolünün elimde olduğunu hissetmeye ihtiyacım varken, yakın çevremdeki hemen hemen her şey değişti.

Belki siz de bu tanıma uyuyorsunuzdur ve hayat bilinmeyenlerle dolu olduğunda veya işler beklediğiniz gibi gitmediğinde olanların altından kalkmakta zorlanıyorsunuzdur. Fox'a göre, geliştirmemiz gereken şey kıvrak zeka - değişen koşullara uyum sağlamamıza izin verecek şekilde düşünme, hissetme ve hareket etme şeklimizdeki kıvraklık.

/website/assets/images/my1/images/636be5771e392__11.jpg
Belirsizlikten rahatsız olmak

Taşınmak veya yeni bir işe başlamak gibi yeni durumlarda veya iş görüşmeleri, medikal testler, yaralanma veya işten çıkarılma ihtimallerimiz gibi öngörülemeyen durumların içinde belirsizlikler yaşarız.

Beyinlerimiz geleceği öngören bir makine olduğundan, belirsizlikten kaçınmak istemesi oldukça doğaldır. Fox, "İnsanoğlu olarak her birimiz güvende hissetmeyi isteriz, bu yüzdendir ki bir noktaya kadar belirsizliğe tahammül edemiyoruz" diye yazıyor.

Ancak bazılarında bu eğilim diğerlerinden daha fazladır. Örneğin, plan yapmaya bayılıyor, sürprizlerden nefret ediyor ve beklenmedik şeyler gününüzü mahvettiğinde hüsrana uğruyorsanız, belirsizliğe karşı müsamahasız olabilirsiniz. Belirsizlikle başı dertte olan biri, yeterli bilgiye sahip olmadığını düşünüp ve yanlış bir karar vermek istemediğinden, muğlak durumlarda karar vermekte zorlanabilir.

Belirsizliğin yarattığı rahatsızlıktan kurtulmak için, bazılarımız Fox'un "güvenlik davranışları" dediği şeylere kalkışırız - çok sayıda liste yapmak, defalarca kontrol etmek, aşırı hazırlanmak veya başkalarından güvence almak gibi. Örneğin, bir restoran menüsünü önceden okuyabilir veya çocuğunuzun iyi olduğundan emin olmak için tekrar tekrar kontrol edebilirsiniz.

Belirsizlikten hoşlanmıyorsanız, kolay kaygılanan bir kimse olabilirsiniz, çünkü kaygı aslında bize zor bir durumda kontrol duygusu verir - en azından bir şey yaparız! Ayrıca başarısız olabileceğiniz zorluklardan kaçınabilir ve hayatta denenmiş ve gerçek yollara yaslanabilirsiniz.

/website/assets/images/my1/images/636bcfc3278ad__3.jpg

Kıvrak zekanın gücü

Belirsizlikle daha rahat hissetmek için Fox'un kıvrak zeka veya psikologların psikolojik esneklik dediği şeyi uygulamamız gerekir. Araştırmalar, psikolojik olarak daha esnek olan kişilerin daha yüksek sağlık ve mutluluğa sahip olduğunu ve daha az kaygı ve evham eğiliminde olduğunu gösteriyor.

Psikolojik olarak esnek olan biri değişime açıktır, hatta değişimi heyecan verici bulabilir. Bir problem üzerinde çalışırken birçok farklı çözüm denerler. Dünyayı siyah beyaz görmezler, başkalarından bir şeyler öğrenmeyi severler ve genellikle kendilerine ait bazı sıra dışı fikirleri vardır.

Değişimle karşı karşıya olduğumuzda, işler beklendiği gibi gitmediğinde veya geleceğin özellikle öngörülemez olduğu durumlarda (örneğin, seyahat planları bozulduğunda, boşanma sürecindeyken veya bir pandemi sırasında) kıvrak zeka parlar. O anda, bazı insanlar değişime karşıdır ve her zaman yaptıklarını yapmaya devam ediyor. Ancak zihinsel olarak kıvrak insanlar, yaptıklarının işe yaramadığını anlayabilir ve onlarda değişiklik yapabilirler.

Fox, “Hayatta her soruna uygun tek bir çözüm yoktur.” diye yazıyor.

Bir golf sahasında uzun mesafe vuruşuna, tümsek veya çukura sokmaya, veya yerleştirmeye bağlı olarak farklı sopalar kullanma metaforunu kullanmayı seviyor. "Oldukça farklı türde sorunlarla ve engellerle karşı karşıya kalacağız ve bunların tümü için farklı yaklaşımlara ihtiyacımız var- hayat tam olarak böyle."

Aynı düşünceleri, duyguları ve eylemleri sürdürmeye devam mı etmeliyim yoksa yeni bir şeye mi geçmeliyim?

Örneğin, ebeveynlerin çocuklarını yetiştirmek için katı disiplin ve sınırlardan dondurma ve boş gün sürprizine kadar gerçekten çok çeşitliliğe ihtiyacı olduğunu söylüyor. Hangisinin ne zaman kullanılacağını bilmek sağlıklı bir esnekliğin işaretidir. Aynı şey, şirket stresli bir dönemden geçerken çalışanlarını yönetme şeklini değiştirmek isteyebilecek yönetici için de geçerlidir.

Başa çıkma stratejileri bir diğer iyi örnektir. Psikologlar bu stratejileri iki ana başlıkta gruplandırmayı severler: duygu odaklı ve problem odaklı başa çıkma stratejileri. Duygu odaklı stratejiler, hissetme şeklimizi değiştrir dikkatimizi dağıtmak, arkadaşlarımızdan destek almak veya duruma farklı bir perspektiften bakmak gibi. Problem odaklı stratejiler ise sorunu doğrudan çözmek için aksiyon almamızı gerektirir.

Hiçbir strateji her zaman işe yaramaz ve çoğu zaman insanların en favori başa çıkma yönteminde sıkışıp kaldıklarını görürsünüz. Oyalanmaya ve inkar etmeye meyilliyseniz, gerçekten çözebileceğiniz bir sorunla uğraşmaktan kaçınabilirsiniz; müptela bir problem çözücüyseniz, gerçekten ihtiyaç duyduğunuz şey destek ve yakınlık olduğunda, çözümü olmayan bir problemle – ya da sevdiğiniz birinin – karşılaştığınızda çaresiz ve öfkeli hissedebilirsiniz.

/website/assets/images/my1/images/636bd0002ffe2__4.png

Kıvrak zeka nasıl geliştirilir?

Fox'un kitabı, kıvrak zekayı geliştirmenin yanı sıra zorluklara göğüs görmenize yardımcı olabilecek diğer becerilerle de dolu. İşte bana en pratik ve yeni gelen birkaç tanesi:

Değişime teslim olun. Hayatınızda bir şey değiştiğinde - bir işten ayrıldığınızda, bir ilişkiyi bitirdiğinizde veya sevdiğiniz birini kaybettiğinizde - şimdi bir geçiş sürecinde olduğunuzu kabul edin.  Geçişler zaman alır ve aceleye getirilemezler. Kimliğiniz (belki bir çalışan, ortak veya arkadaş olarak) değişmek ve değişmek zorunda kalacak. Nazik ve kabul edici olun ve bu sefer mücadele ederken kendinizden çok fazla beklemeyin.

Değişime önceden hazırlanın. Bazen değişim beklenmediktir ve başka zamanlarda geldiğini görürsünüz. Hayatta büyük bir değişiklik beklediğiniz zaman, o değişimin etrafındaki duygularınızı keşfetmek için biraz zaman ayırın. Hayatınızın değişeceği tüm yolları sıralayabilir ve sizi kaygılandıranları belirleyebilirsiniz. Geride bırakacaklarınız için kendinize kederlenme fırsatı verin, ancak dikkatinizin bir kısmını sizi heyecanlandıran yeni fırsatlara adayın.

Küçük belirsizlikleri araştırın. Fox, kendinizi kasten adım adım belirsizliğe maruz bırakarak ona karşı toleransınızı artırabileceğinizi açıklıyor. Örneğin, bir süredir görmediğiniz bir tanıdığınıza ulaşabilir, satın almak istediğiniz bir ürün için pazarlık yapmayı deneyebilir veya sosyal medyayı daha seyrek kontrol edebilirsiniz.

Bakış açınızı değiştirin. Bunu yapmanın bir yolu, canınızı sıkan küçük bir şey bulmak ve ondaki hayrı görmeye çalışmaktır. Mesela, işe gidip gelme süreniz uzamış olabilir, fakat bu da artık podcast dinlemek için fazladan zamanınız olduğu anlamına gelir.

Bir sorunla karşılaştığınızda, kusursuz bir çözüm bulmaya çalışmak yerine bir avuç çözüm yolu üzerinde beyin fırtınası yaparak bakış açınızı değiştirebilirsiniz. Ya da hayran olduğunuz kişilerin bir listesini yapın ve sizin yerinizde onlar olsalardı bu durumda ne yapardı diye kendinize sorun.

Farklı bir soru sorun. Hayat zor olduğunda, kendimizi genellikle “neden” soruları üzerinde dururken buluruz: “Bu neden benim başıma geldi?” O anlarda Fox, “neden”i sorusundan vazgeçip yerine “nasıl” sorusunu sormayı öneriyor: “Bu durumu nasıl değiştirebilirim?” Ya da belki zaten bir “nasıl” sorusu soruyorsunuzdur ama “Bu kadar çok çalışmayı nasıl bırakırım?” şeklindeyse şayet bunun yerine daha kolay olan: “Spor salonuna gitmek için nasıl zaman bulabilirim? " şeklinde sormayı deneyebilirsiniz.

Endişeyi geride bırak. Tekrarlayan endişe, sıkışıp kaldığımız en yaygın katı düşünce kalıplarından biridir. Bundan kurtulmak için, endişelendiğiniz sorunun çözülebilir olup olmadığını belirleyin ve mümkünse harekete geçin. Yapabileceğiniz hiçbir şey yoksa Fox, kaygılarınız hakkında detaylı bir şekilde konuşurken sesinizi kaydetmenizi ve ardından endişeleriniz sizi eskisi kadar etkilemeyene kadar kaydı tekrar tekrar dinlemenizi öneriyor.

Taşınmamın üzerinden yaklaşık iki ay geçti ve beynim tüm değişiklikler konusunda sakinleşti. (Değişime teslim olun – şimdi anladım).  İşlerin olabileceği gibi olmasına izin verip onlarla nasıl başa çıkacağını bulabileceğine dair kendine güvenerek hayatı kıvrakça ve merakla deneyimleyen birisi olmanın çekiciliğini kesinlikle görebiliyorum. Listeler elimde sımsıkı tutulmuş, kendimi hiç böyle hayal etmekte zorlanıyorum. Kendimi böyle listeler elimde sımsıkı tutulmuş hayal etmekte zorlanıyorum.

Ancak Fox'un kitabı, mücadele ettiğim bir şeye bir isim ve açıklama bulmama yardımcı oldu, en azından arzuladığım bir hedefim var. Onu okuduğumdan beri, planların değişmesine ya da başkasının istediği şekilde bir şeyler yapmaya karşı düşünmeden verdiğim tepkileri fark ettim ve bırakabildim. Kimsenin bana spontane ve umursamaz diyeceğini sanmıyorum, ama en azından hayatta beklenmedik olanı beklediğim bir noktaya geldiğimi söyleyebilirim.

Çeviren: Nazlı Büşra Muratoğlu
Kaynak: https://greatergood.berkeley.edu/article/item/how_to_get_comfortable_with_uncertainty_and_change?utm_source=Greater+Good+Science+Center&utm_campaign=d072c8ac96-EMAIL_CAMPAIGN_GG_Newsletter_October_4_2022&utm_medium=email&utm_term=0_5ae73e326e-d072c8ac96-74628367

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR