602d27bbd36a8__1.jpg

Görünmez Pandemi: Ruh Sağlığımızı Tehdit Eden Virüs

17.02.2021

Geçtiğimiz yıl içerisinde COVID-19 virüsüne yakalandıktan bir süre sonra psikolojik yardım arayan kişilerin öykülerine bakıldığında, bir takım ruhsal şikayetlerin COVID-19 'a ikincil olduğu ve birincil bir psikiyatrik bozukluk olmadan da ortaya çıkabileceği gözlemlenmiştir.

Psikiyatristler artık rutin olarak COVID-19 'a ikincil olan klinik vakalar ile karşılaşıyorlar. Belirsiz öngörüler, kaynak eksikliği, kişisel özgürlüğümüzü kısıtlayan ve daha önce eşi benzeri görülmemiş toplumsal önlemler, ekonomik durgunluk ve geleceğe ilişkin belirsizlik, COVID-19  bağlantılı psikiyatrik rahatsızlıklar tetikleyen en önemli stres faktörleri arasında. 

Kaygılı bir yapıya sahip olan insanlar, hastalığa yakalanmak ile ilgili takıntılı şüphelere daha yatkın olmakla beraber birçok insan bu salgın karşısında obsesif-kompulsif bozukluk geliştirmekte. Sıkça karşılaşılan bazı takıntıların arasında virüsü kapma korkusu, sevdiklerine bulaştırma korkusu, karantinaya alınma korkusu ve ölüm korkusu sayılabilir. Aynı zamanda kimi insanlar kompulsif bir şekilde haber kanallarıyla güncel kalmaya çalışırken kimi insanlar hasta olmadıklarından emin olmak için defalarca test olmaya sağlık merkezlerine başvurabiliyorlar. 

COVID-19 , depresyon ve kaygı bozukluğu gibi yaygın psikolojik rahatsızlıkların sıklıkla görünebileceği bir zemin sağladı. Hastalığın yayılmasını minimize etmek için gerekli olan karantina gibi önlemlerin, travma sonrası stres bozukluğu semptomları, depresyon ve uykusuzluk gibi olumsuz etkileri görülmüştür. İşten çıkarmalar ve ekonomik durgunluk ise akıl sağlığında uzun  süreli bir düşüş ile ilişkilendirilebilir.

Sosyal izolasyonun bir sonucu olarak kronik yalnızlık, atlanmaması gereken bir başka endişe kaynağıdır. Evden çalışma seçeneği olan kişiler üretkenliklerinin etkilendiğinden şikayet ederlerken sosyalleşmenin getirdiği olumlu duygulardan mahrum kalmaktadırlar. Yelpazenin diğer ucunda ise, yeniden sosyalleşebildiğimizde arkadaşlarıyla bağlantı kuramama endişeleri duyan insanlar var.

COVID-19  ayrıca deliryum ve inme gibi nöropsikiyatrik sendromlara da yol açabiliyor. Giderek artan bir şekilde hastalar, açıklanamayan felçlerle sağlık servislerine başvuruyor. 

Hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde deliryum geçiren COVID-19  hastalarını giderek daha fazla görüyoruz. Bir örnek teşkil etmesi için COVID-19  ile mücadele eden 56 yaşındaki bir ilkokul öğretmeninin hikayesine bakabiliriz. Yoğun bakım ünitesinde tutarsız konuşmalar yaparak duvarlarda gerçekte olmayan böcekler görmeye başlayan hasta, kötü kokular alıp ailesini tanıyamama raddesine kadar geldiğinde deliryuma girmiş olduğu anlaşılıyor ve tedaviye alınıyor. Deliryum, akut başlangıçlı kafa karışıklığı ile karakterize acil bir psikiyatrik durumdur. Fransa'da Nisan 2020'de yapılan bir araştırma ise, COVID-19 ’u şiddetli bir şekilde geçiren kişilerin yaklaşık yüzde 65'inin deliryumun tanımlayıcı ve ayırt edici özelliği olan kafa karışıklığını yaşadıklarını ortaya çıkardı.

https://kemalsayar.com/website/assets/images/my1/images/602d29c29e944__4.jpg

Amerika'daki göğüs doktorlarının yıllık seminerinde sunulan 2.000 Covid-1,9 hastasının verisi ışığında, hastaların %55'inin akut başlangıçlı kafa karışıklığı geliştirdiği bulgusuna ulaşıldı. Bu sonuçlar, benzeri görülmemiş oranlarla günlük tıbbın alışık olmadığı bir duruma işaret ediyor. Tek bir deliryum atağı, kişinin ilerideki demans riskini artırabilir. Buna karşın, henüz ortaya çıkmamış demansı olan kişilerin bu atakları geçirme ihtimalleri de yüksektir. Bu, COVID-19 ’i şiddetli geçirmeye daha yatkın olan yaşlı nüfus için riskli bir durum haline gelir.

Bu salgın sırasında özellikle sağlık çalışanlarının duygusal olarak strese girmeleri mümkündür. Kişisel koruyucu ekipman takarak uzun saatler çalışarak ve duygusal olarak zorlayıcı kararlar veriyor olmak, doktorların ruh sağlığına büyük bir tehdittir. Düzenli egzersiz ve uyku, iyi bir beslenme ve güçlü bir sosyal destek sistemi kurmak, salgının psikolojik sonuçlarının üstesinden gelebilmek için elzem hale gelir.

Hazırlayan: İlayda Deringör
Kaynak: 
A.V. Kulkarni. (Feb 07, 2021). The Invisible Pandemic. The Week Magazine Website.
https://www.theweek.in/columns/guest-columns/2021/01/28/the-invisible-pandemic.html

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR