Gizli Potansiyelin Kapısını Açmak için "Negatif Yetenek" Oluşturma

16.11.2021

Grant Hillary Brenner

Mantığa ve akla yaklaşımımızı değiştirmek, oyunu değiştirir.

KİLİT NOKTALARI

•  Negatif yetenek, mantığa aykırı gibi görünse de, bazen en akıllıca şey deneyime kendi seyrini yönetme iznini vermektir. 
•  Yansıtıcı işlev oluşturması ve engelleyici kontrol oluşturması negatif yeteneğin faydaları arasında sayılabilir.
•  Küresel ölçekte, daha büyük negatif yeteneklerin bir arada kullanılması, büyük dünya sorunlarına yönelmeye yardımcı olabilir. 

Şair John Keats ¹, sanat, gerçek ve güzelliğin kudreti hakkında yazışmalarında, arkadaşlarıyla yürürken William Shakespeare'in dehasına dair aydınlanma anıyla ilgili olarak kardeşlerine şöyle yazıyordu: Zihnimde özellikle Edebiyatta bir Başarılı Adam şekillendirmek için gereken niteliklere -Shakespeare'in muazzam derecede sahip olduğu- dair birleşen bazı şeyler bir anda beni çarptı; kişi Belirsizlikler, Gizemler, şüphelere açık olduğunda, gerçeğin ve mantığın peşine takılmadığında olan Negatif Yeteneği kastediyorum. 

John Keats.

Mesela Coleridge, yarım bilgiyle yetinebilmekten aciz olmaktansa, gizemin en deruni katmanında yakalanan zarif, yalın bir ihtimale benzeyeni yeğlerdi." Negatif Yetenek İlk bakışta “negatif yetenek" terimi kendisiyle çelişkili görünmektedir. ”Sadece bir şey yapmayın, orada durun" (kriz yönetiminde kullandığımız bir ifade) en iyi ihtimalle şüpheli görünür. Hızlı düşünme ve eylem günü kurtarabilse de, ne kadar mantıksız olursa olsun bazen yapılacak en bilgece şey, deneyimin "olgu ve mantığın ardı sıra ulaşılan huzursuzluk" tarafından rahatsız edilmeden ilerlemesine izin vermektir." 

Müzisyen, komedyen ve şovmen Reggie Watts'ın TED konuşmasında belirttiği gibi "Reggie Watts sizi en eğlenceli şekilde yanıltır": 
... hayatımızın engebelerini kendi başımıza anlamak şahsi çıkarımızadır. Geleceğin ifadesi, içinde yaşamakta olduğumuz belleğin ayna hissinin çöküş zamanından başka bir zaman olmalıdır. Malumun ilanı, ama yine de önemli. 

Yüce gönüllü laf salatası yapmak ve aklı selimi ihya edecek şekilde büken ham şiirsel dil katmanlarıyla kalmak suretiyle beliren o şeyde kalmak, büyük bir dizginleme gücü gerektirir. (Ağız dolusu kahkaha, gırgır da ayrıca bir konuşmadır) 

Negatif Yetenek ve Psikanalizin "Asli Kuralı"

Sigmund Freud tarafından Psikanaliz Uygulayan Hekimlere Tavsiyeler eserinde takdim edilen Psikanalizin Asli Kuralı, öğrenilmesi yıllar alan biçimsel bir disiplindir: "[Analist veya terapist] tüm bilinçli etkileri katılım yeteneğini kısıtlamalı ve kendisini tamamen ‘bilinçdışı hafızası’na bırakmalıdır.' Ya da tamamen teknik olarak söylemek gerekirse: 'Sadece dinlemeli ve hafızasında bir şey tutup tutmadığı konusunda endişelenmemelidir.' Bunu bir formüle oturtmak için: kendi bilinçdışını alıcı bir organ gibi hastadan iletilen bilinçdışına doğru çevirmelidir." 

Freud, bunu birçok yönden antik meditatif uygulamalara benzeyen "dengeli şekilde askıya alınmış dikkat" olarak nitelendirmişti. Hastanın tamamlayıcı görevi de aynı ölçüde çetindir. "Görülecektir ki, her şeyi eşit olarak dikkate alma kuralı, hastadan, başına gelen her şeyi eleştirmeden ve seçmeden iletmesi talebinin gerekli karşılığıdır.."² 
Psikanalizin bünyesinde buna “serbest çağrışım” denilmektedir.³ 

Serbest çağrışım ve dengeli şekilde askıya alınmış dikkat, birlikte güçlü bir değişim katalizörü oluşturur, ne var ki özü gereği bilinmeyen ihtimaller, öngörülmemiş sıkıntılar doğurabilir. 

Negatif Yeteneğin Birçok Faydası

1. Başka bir kişiyle diyalog içinde serbest çağrışım kullanmak, ideal olarak sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi ve başkalarıyla etkileşimler yoluyla gelişen düşünme kapasitesini oluşturur. Başkalarının içsel süreçlerini yüksek sesle duyma ve başka bir insanla konuşurken dinlemeyle maruz kalarak kendi zihnimizin nasıl ilerlediği hakkında çok şey öğreniriz. Sosyal boyut, beynin başka türlü çevrimiçi olmayacak ilişkisel kısımlarını harekete geçirdiği için önemlidir, örneğin otomatik yazmanın aksine, düzenleme yapılmadan çıkan her şeyi yazması.

2. Negatif yetenek, optimum kişisel gelişim için yaşamsal olan yansıtıcı işlevi oluşturur. Zihinselleşme olarak da adlandırılan yansıtıcı işlev, kendimiz ve başkalarının zihinsel deneyimlerini doğru bir şekilde anlamamıza ve yorumlamamıza olanak sağlar. Birçok bakış açısına yer açılması ile, hem/hem de  ya/ya da,  ve  yalnızca değil/ya da olarak deneyim karşılıklı hale gelir. Kavgalar konuşmalar, çatışmalar yapıcı hale gelir, sen ve ben, biz oluruz.

3. Negatif yetenek, birçok alanda performans için çok önemli bir zihinsel işlev olan "engelleyici kontrol" oluşturmaya yardımcı olur. Muteber yürütme işlevi, engelleyici kontrol olarak da bilinen kendimize "hayır" deme yeteneğini gereksinir. Negatif yetenek bu engelleyici kası oluşturur ve zihnin olasılıklarla olgunlaşmış bir duruma girmesine imkân verir. Negatif yetenek, temel evrimsel beyin fonksiyonu olan gerçekliği daha eksiksiz bir şekilde taklit etmemizi sağlar. Hayal gücüyle tasavvur edebildiğimiz kadar çok gelecek yolu açarak, zor yoldan öğrenmeye üstün bir alternatif olan ileriye dönük karar vermeyi etkinleştirilir. Negatif yeteneklerin eleştirel bir yönü olan kendinden sağlıklı bir şekilde şüphe duyma, sorunlu alanların üzerinden sıçramamıza yardımcı olur.⁴ Negatif yetenek, özellikle terapötik veya kişisel gelişim bağlamında öz düzenlemenin temel taşı olan "duygu düzenlemesi" olarak adlandırılan tüm duygu yelpazesini tanıma, takdir etme ve uyarlamalı olarak deneyimleme kapasitesini oluşturur. Negatif yetenek, önemli olsa da baskılanmış, dikkati dağılmış veya başka türlü erişilemeyen bir zihne teşrif etmeyecek ince deneyimlere yer açar 

4. Duygulara aşırı dış odaklanma ile tanımakta ve tartışmakta zorluk çekmek şeklindeki duygu sağırlığının (alexithymia) üstesinden gelmek, kişilik işlevine ve iletişime yardımcı olur. Daha az sıklıkla üzerinde durulan şey, özün önemli kısımlarının yeniden keşfedilmesi, yaratıcılık, neşe, arzu, şefkat ve bağlantı gibi çok olumlu deneyimlerdir. 

5. Akıl ve mantıkla daha az zorlanırız. Mantık harikadır ve akıl güçlü bir araçtır. Bununla birlikte, duyguları nasıl gördüğümüzle ilgili bazı sorunlu etkileri dışında, kifayetsiz kaldığı zamanlar vardır hayatta. Bazen "hedef bilgisayarı kapatmamız" ve mantığın dehşet içinde kaçabileceği daha derin deneyimlerle temasa geçmemiz gerekir. Negatif yetenek, "gerçek ve nedenin ardı sıra huzursuzluğa ulaşım"ı azaltır ve bizi ilksel güçlere dokunmamız için güçlendirir. 

6. Negatif yetenek, merak ve yaratıcılığın somutlaşmış halidir. Zihni birçok olasılığa açmak merakın temelidir, ancak elbette yoğun merak zaman zaman çokça yönlendirilebilir ve sınırlandırılabilir. Mantık daha az öncelikli olduğunda, dolambaçlı merakın keyfi zihnin daha az tanıdık yollara girmesine izin verir. Aynı şekilde, en yaygın, en acil cevapları atladığımızda yaratıcılığın arttığı görülmüştür. Negatif yetenek, aklımıza gelen fikirlerin yeni mi yoksa tekrarlayıcı mı olduğunu dengede bir terazi dikkatiyle düşünmemizi sağlar. 

Küresel Negatif Yetenek

Zamanla, kişinin kendi bireysel farklılıklarının doğası konusunu vurgularken, zihnin ve beyin işlevlerinin kişinin şahsi anlatısına nasıl dâhil edileceğine dair nesnel bir anlayışa yer açan kendi "kullanım kılavuzunuz" gibi bir şey elde edersiniz. 

Negatif yetenek sadece bireysel bir özellik olarak kabul edilemez. İnsan grupları, kültürler ve toplumlar da bu niteliği geliştirebilir ve sahip olabilirler. Genellikle, bizi kutunun dışına çıkarmak için bir soruna, pandemi gibi akut bir tehlikeye ihtiyacımız olur. 

Dünya, daha geniş kitlelerle negatif yeteneği deneyimleyerek yavaşlayıp düşünebilseydi belki iklim değişikliği, sınırlı kaynak bölüşümü ve kaynak geliştirme, hastalık önleme ve yönetimi, eşitsizlik ve diğer evrilen sıkışma noktaları gibi çetrefilli sorunları daha etkili bir şekilde ele alabilirdik. 

Einstein'ın Freud'a sorduğu ünlü soru, insanoğlunu savaş tehdidinden kurtarmanın bir yolunun olup olmadığıdır. Freud'un kapsamlı yanıtı, olumsuz yetenekle rezonansa giren aşağıdaki metinle başlar: "İnsan ve insan arasındaki çıkar çatışmalarının çözümü, ilke olarak şiddetten kaynaklanmaktadır. İnsanın uzağında kalmayı sürdüremediği hayvanlar aleminde de durum aynıdır; bununla birlikte insanlar, bazen tamamen başka bir yöntemle çözüme ihtiyaç duyuyor gibi görünen soyut düşüncenin en yüksek zirvelerine dokunarak fikir çatışmalarına da eğilimlidirler. Ne var ki, bu olgunluk geç bir gelişmedir." 

Referanslar

1.Şiirde birkaç temel kabulüm vardır ve göreceksiniz ki, bunların Odağından oldukça uzağım. Öncelikle Şiir rikkatli bir aşırılıkla şaşırtmalıdır, aykırılıkla değil. Okuru en yüksek düşüncelerinin söyleyişi ile vurmalıdır ve adeta bir yadigar gibi görünmelidir. İkinci olarak Güzelliğe dokunuşlarının asla yarım ağızlı olmaması sebebiyle okuru memnun etmektense nefessiz bırakmalıdır. Doğuş, gelişme, imgelemin kurumu Gün kadar doğal olmalı, doğal olmalı ki üzerine parlasın ve onu alacakaranlığın safasına bırakmasına rağmen ihtişamın içinde ayık tutsun. Fakat şiirin ne olması gerektiğini düşünmek onu yazmaktan daha kolaydır ve bu beni bir başka kabule yönlendirir.  Eğer Şiir bir ağaca kendi Yaprakları kadar doğal gelmiyorsa, hiç gelmesin. John Keats. Aksiyomlar ve Şiirin Sürprizi Üzerine: John Taylor'a Mektup, 27 Şubat 1818] Hampstead 27 Şubat. https://www.poetryfoundation.org/articles/69384/selections-from-keatss -... 

2. Bu yöntemle elde edilen başarı, tedavi sırasında tüm gereksinimler için yeterli olacaktır. Zaten ilişikli bir bağlam oluşturan materyalin bu unsurları doktorun bilinçli idaresinde olacaktır; geri kalanı, henüz bağlantısız ve kaotik bir düzensizlik içinde, ilk başta su altında kalmış gibi görünür, ancak hasta, bununla ilgili olabilecek ve devamı olan yeni bir şeyi ortaya çıkarır çıkarmaz kolayca hatırlamaya başlar..  Hastanın bir yıl ve bir gün sonra bir ayrıntıyı yeniden ürettiğinde aldığı ‘son derece iyi bir hafızaya’ sahip olmanın hak edilmemiş iltifatı daha sonra bir gülümsemeyle kabul edilebilirken, noktayı hatırlamak için bilinçli bir kararlılık muhtemelen başarısızlıkla sonuçlanacaktır. 

3. Genel olarak, psikanalitik eğitim, eğitim alanların kişisel psikanalizi "değişime uğramış olmak" gerektirir, böylece hem serbest çağrışım hem de eşit dengede dikkat uygular. 
Birçoğu, kendi deneyimlerine tamamen açık olmanın gelişimsel bir başarı olduğunu düşünüyor. Her şeyi oto sansür olmadan olduğu gibi söylememiz için açıkça talimat aldığımızda kendi zihnimizin süreçlerini ve ortaya çıkan tüm duygu ve engelleri (“direniş”) gözlemliyoruz. 
Bu basit, "asli kural", hayal gücünü kısıtlayan ve kişiyi dokunulmamış potansiyellerden de kısıtlamayarak çoğu zaman yararlı ve gerekli olmakla birlikte, aynı zamanda toplumsal olarak emredilen ve gelişimsel olarak edinilmiş pek çok ket tarafından kısıtlanmayan, ruhun kilidini açmak ve öz-farkındalığa ulaşmak için ilişkisel bir reçetedir.  Bu, hareketsizlikle ilgili değil ama değerlendirilmiş hareket, iyi zamanlama ile ilgilidir... bazen aniden, çoğunlukla daha uzun vadede seyreden. 

4. Serbest çağrışım, bir anlamda, insanların travmatik olan veya kişinin benlik duygusuyla tutarsız olan “bastırılmış” hatıralara erişmesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Genellikle travma odaklı terapi çerçevesinde travmatik deneyime odaklanmak, duyarsızlaştırma yoluyla travma sonrası semptomları hafifletebilir. Negatif Yeteneği tartışan mektubun tam metni George ve Tom Keats'e, 21 veya 27 Aralık 1817 Hampstead Pazar 22 Aralık 1818 
sevgili kardeşlerim Bunu daha önce yazmadığım için özür dilemeliyim [ . . . ] [T] her Sanatın mükemmelliği, kendi yoğunluğudur, Güzellik ve Gerçek ile yakın ilişki içinde olan, tüm nahoş şeyleri buharlaştırmaya muktedirdir—Kral Lear'ı inceleyin, böylelikle baştan sona bunun örneğini bulacaksınız; ama bu resimde, iticiliğini gömmek için herhangi bir derin kurgu olmadan heyecanlanan bir tatsızlığa sahibiz...- Sen gittikten sonraki pazar Haydon'la yemek yedim ve çok hoş bir gün geçirdim, ben de yemek yedim (çünkü son zamanlarda çok fazla dışarı çıktım) Horace Smith ile ve iki erkek kardeşi Hill & Kingston ve bir Du Bois ile tanıştılar, sadece beni ikna etmeye hizmet ettiler, eğlence açısından mizahın ne kadar üstün olduğuna - Bu adamlar bir başlangıç yapın, hissettirmeden hepsi birbirine benzer; tavırları birbirine benziyor; hepsi modayı bilir; yeme-içmelerinde, sadece bir Decanter'ı ellerinde tutmalarında bir tavırları var—Kean ve onun alçak arkadaşları hakkında konuştular—Seninki yerine ben o şirkette olsaydım kendi kendime dedim! Böyle bir tanışmanın benim için hiçbir zaman olmayacağını biliyorum ve yine de çarşamba günü Reynolds'a gidiyorum - Brown ve Dilke benimle birlikte yürüdüler ve Noel pandomiminden döndüler. Bir tartışmam olmadı, Dilke ile çeşitli konularda bir tartışmam oldu; Zihnimde özellikle Edebiyatta bir Başarılı Adam şekillendirmek için gereken niteliklere -Shakespeare'in muazzam derecede sahip olduğu- dair birleşen bazı şeyler bir anda beni çarptı; kişi Belirsizlikler, Gizemler, şüphelere açık olduğunda, gerçeğin ve mantığın peşine takılmadığında olan Negatif Yeteneği kastediyorum. Mesela Coleridge, yarım bilgiyle yetinebilmekten aciz olmaktansa, gizemin en deruni katmanında yakalanan zarif, yalın bir ihtimale benzeyeni yeğlerdi. Ciltler aracılığıyla takip edilen bu durum, bizi belki de şundan daha ileri götürmez: Büyük bir şairde, Güzellik duygusu diğer tüm değerlendirmelerin üstesinden gelir, daha doğrusu tüm değerlendirmeleri yok eder. 
John Keats'in Mektupları, ed. H E Rollins, 2 cilt (Cambridge: Cambridge University Press, 1958), i, s. 193–4. 
Freud, S. (1912). Psikanaliz Uygulayan Hekimlere Öneriler. Sigmund Freud'un Tam Psikolojik Eserlerinin Standart Baskısı, Cilt XII (1911-1913): Schreber Örneği, Teknik ve Diğer Eserler Üzerine Makaleler, 109-120

Çeviren: Uzman Klinik Psikolog Türkan TOKATLIOĞLU
https://www.instagram.com/psikologturkantokatlioglu/
Kaynak: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/experimentations/202110/building-negative-capability-unlock-hidden-potential