J H SIMON
Ünlülere taptığımız, özçekim kültürünün bir norm olduğu ve sosyal medyanın kendimizin “kusursuz” imajını oluşturmak için bir araç haline geldiği bir dünyada, narsisizmin kendine gömülmüş kişiler için bir etiketten daha fazlası olduğunu hatırlamak önemlidir zira narsisizm her türlü sosyal yapı ve ilişkide rol oynayan yıkıcı bir dinamiktir. Bir narsist için başkalarının dikkatini çekmek egonun okşanmasından daha fazlasıdır. Bir narsistin cilalanmış kişiliğinin arkasında, drama, manipülasyon ve akıl oyunları içinde kaybolan daha karanlık bir gerçek vardır. Narsisizmi gerçekten anlamak ve etkilerinden kendinizi korumak için önce bu karanlık gerçeğe yaklaşmalı ve ilişkilerinizde nasıl bir rol oynadığını anlamalısınız. Bir narsisti gizleyen şeyin ne olduğunu öğrenmelisiniz.
Narsisti gizleyen nedir?
İnsanların çoğu, duygularından etkilenmek konusunda gönüllüdür. Empati, başka bir insanın kötü durumda olduğunu hissetmemize ve ona yardım etmek istememize izin verir. Utanç, büyüklenmeci tarafımızı düzenler ve bize herkesin boyun eğmesi gereken tanrılar olmadığımızı, bunun yerine kusurları olan ve bu kusurları sürekli düzeltip iyileştirmeye ihtiyaç duyan insanlar olduğumuzu hatırlatır. Suçluluk bizi yanlış eylemlerimiz hakkında düşünmeye ve onları telafi etmeye zorlar. Bu duygular acı verici olabilir ama aynı zamanda iyidirler. Sağlıklı ilişkiler sürdürmemize, bir arada yaşamamıza ve daha iyi bir dünya yaratmamıza hizmet eder.
Narsistler bunların hiçbirini umursamaz. Duygularınız onların umurlarında değildir. Onlar için duygular, daha iyi bir dünya yaratmak ya da karşılıklı ilişkiler geliştirmek ile ilgili değildir, aksine sizi kontrol edebilmelerinin bir yoludur. Kişinin kendinden şüphe etmesini sağlama, manipülasyon için iletişime başkalarını dahil etmek, kişinin hayatına farklı kaynaklardan sızma girişimleri gibi birçok yoldan faydalanırlar. Amaç, hedeflerinin duygularını manipüle ederek onların istedikleri gibi davranmalarını sağlamaktır. Narsistin ne yaptığını anlamak için önce narsistin ne olduğunu anlamak gerekir.
Narsistler utanmazlar.
Narsisizmin tanımlayıcı özelliği utanmaz olmasıdır. Bir narsistin empati ve utanç duyma kapasitesi ya çok azdır ya da hiç yoktur. Narsistlerin utanma kapasitelerinin hiç olmadığı iddia edilmekle birlikte narsitlerin utançlarının erken yaşlardan itibaren büyüklenmeci taraf ve sahte benlik uğruna reddedildiği de söylenmektedir. İddialar ne olursa olsun netice itibariyle narsistler utanmaz. Utanç hissetmedikleri için büyüklenmeci yanları kontrolsüzce şaha kalkar. Bu durumu devam ettirebilmek için kibirlerini besleyecek insanlara ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaç narsisizmin tanımlayıcı niteliklerinden olan diğer insanlara boyun eğdirerek ve onları araçsallaştırarak büyüklenmelerini yaşayabilmelerinden kaynaklanır.
Utanmazlık bir narsist hakkında fark etmesi en zor olan şeydir. Narsistin özünde yer alan bu özellik onları bizim iyiliğimiz için ölümcül derecede tehlikeli kılmaktadır. Utanmaz oluşu nedeniyle narsist kendisiyle yüzleşmez ve sınırlarını ve insaniyeti kabul etmez. Bu durum aşılamaz bir kalkan oluşturur. Hata yaptıklarını, yeterince iyi olmadıklarını, özür dilemeleri gerektiğini ve diğerlerine değer vermek zorunda olduklarını hissetmezler.
Utanmayan biri, tüm utancı size yansıtır. Tanrısal bir hava yaratarak narsist yanındakilerin daha aşağıda olduklarını hissetmelerini sağlar. Oysa sağlıklı bir utanç duygusuna sahip birinin yanında olmak sıcak, samimi ve eşit bir ilişkide olduğunuzu hissettirir. Bir narsistle beraber olduğunuzda kendinizi berbat hissedersiniz. Bir narsistle beraber olmak ya da bir narsist tarafından büyütülmek bütün gün kavurucu güneşin altında kalmak gibidir. Etraflarında olduğunuz sürece tüm utancı size yansıtır.
Bir narsistle uzun zamandır birlikteyseniz bu durumu fark etmek güçleşir. Fark etmek için onların manipülatif davranışlarını yakalamakla birlikte onların yanındayken kendinizi nasıl hissettiğiniz de önemlidir. İçten içe yanlış bir şeyler olduğunu hissedersiniz. Duygusal olarak arafta kalmak gibidir. Sürekli samimi bir ilişki deneyimlemek için beklersiniz ama narsist sizi sürekli bir kol mesafesinde tutar. Narsistler kaygan balık gibidirler. Onları hiçbir şey tutamaz. Narsist utanç taşımadığı için size yansıtır ve kendinizi bu utancı taşımak zorunda aşağılık biri gibi hissedersiniz.
Oysa sağlıklı bir ilişkide utanç paylaşılır ya da dengelenir. İki kişinin de insan olduğu, hata yapabileceği, birinin diğerinden daha iyi olmadığı kabulü vardır. İki kişi de eşittir ve bunun aksini kasıtlı ya da kasıtsız olarak yaşatmak utandırıcıdır. Örneğin, kişilerden biri etkileyici birinin karşısında gösteriş yaptığını için utandığını söylerse, diğeri de kabullenici ve dayanışma içinde olduğunu gösterecek şekilde kendisinin de yaşadığı benzer bir utancı paylaşabilir. Utancı paylaşmak ilişkiyi güçlendiren ortak bir deneyime dönüşür.
Eğer aynı durumu bir narsist ile paylaşacak olsanız size gülecek ve son fetihlerini anlatarak övünecektir. Başkalarını incitse bile kendi büyüklenme ihtiyaçlarını karşılamak temel amaçları olacaktır. Kendilerinin büyüklenme ihtiyacının diğerini daha eksik hissettirecek olmasını umursamazlar. Bu durum ne kadar çok yaşanırsa, diğer kişi bir o kadar derin bir utanca sürüklenir; böylece özsaygılarını ve mutluluklarını kaybederler.
Narsistin efsanesini yıkmak
Narsiste karşı verilecek mücadele için öncelikle ilişkideki bu dengesizliğin bir taciz olduğunu ve bir ilişkinin böyle olmaması gerektiğini kabul etmeniz gerekir. Öz-değer duygunuz tehlike altındadır ve bu durum narsistin kurallara uygun davranmaması yüzünden gerçekleşmektedir. Karşılıklı bir saygınız, paylaşılan bir utanç, sıcaklık, anlayış ve empati yoktur. Kurallara uymayan, size zarar veren biri ile basketbol oynadığınızı varsayın. Bu kabul edilemez kuralsızlığa rağmen siz daha iyisini bilmediğiniz ve oyuna saygı duyduğunuz için eziyet görmektesiniz. Şimdi bu ilüzyondan çıkmalı ve narsistin bir uydurmadan, bir efsaneden ve bir yalandan ibaret olduğunu görmelisiniz.
Gerçek şu ki:
Narsist kişi sizden daha iyi biri değildir.
Siz yetersiz değilsiniz.
Hayatta kalmak için daha güçlü birine ihtiyacınız yok. Bu efsane onlar tarafından yaratıldı ve sizin savunmasız olduğunuza sizi inandırdı. Çocukken savunmasızdınız. Özsaygının tehlikeye girdiği bir ilişkideyken savunmasızsınızdır. Aşk için açlık duymak sizi savunmasız kılar. İlişkiler tanımları gereği bizi savunmasız kılar ve narsist bu durumu kendi çıkarları için kullanır.
Mücadele bu efsaneyi yıktığınızda başlar. Değersiz ve zayıf değilsiniz. Sadece oyunun kurallarına uymayan biri ile oynamaya zorlandınız. Hepsi bu.
Çeviren: Uzman Klinik Psikolog Rabia Yavuz
İnsanlık yolunun önü de ardı da kanla ıslanmış. Dikkat et de kayma! Bu zamanda insan çalanlar altın çalanlardan daha fazla...
DevamıHem psikiyatrist hem de hasta olarak tanı koymanın ne kadar hassas bir durum olduğunu biliyorum. Zihinsel rahatsızlıkları adlandırmak...
DevamıRuh sağlığı uzmanlarının ruminasyonu azaltmak için sundukları öneriler...
Devamı2010'da bir yaz günü Cambridge'deki Christ’s College'da yaptığım bir konuşmadan sonra, Daniel Berg adında İsveçli bir yüksek lisans öğrencisi...
DevamıCovid-19 hayatlarımıza davetsiz bir misafir gibi girdiğinden bu yana, aşina olduğumuz yaşam pratiklerimiz ve dünyayı algılama biçimimiz...
DevamıCOVID-19 salgınının insan hayatı üzerindeki korkunç sonuçlarından sonra belki de en güçlü etkilediği alanlardan biri özgürlüğümüz oldu. Dünyanın her yerinde...
DevamıMutluluk: amaç belirlemek ile anlık hazzın muhteşem dengesi...
DevamıPandemi sürecinin akıl sağlığı alanında bir krizi tetiklemesi bekleniyor, ama belki de bu süreç hayata yeni bir şekilde...
DevamıDepresyon sanki kendimize karşı giriştiğimiz bir savaştır ve biz ufacık bir negatif propaganda parçasını bile kendimize karşı cephanelik kullanmak için...
Devamıİstenmeyen duyguları uzaklaştırma çabası her zaman ters teper...
Devamıİnsanlar “hikâye-anlatan” yaratıklardır: dünyamızı inşa etmek için hikâyeler üretiriz...
DevamıÖz farkındalık, herkesin doğru egzersizler ve alışkanlıklar ile geliştirmeyi öğrenebileceği bir beceridir. Hayatınızın veya kişiliğinizin anlayamadığınız...
Devamıİyiye tanıklık etmek bizi nasıl ve ne kadar etkiler? Kibar veya cömert davranışlarla karşılaştığımızda...
DevamıGeleceğe ait kaygıları anlayabilmek özellikle Covid-19 pandemisi sürecinde önemli bir hâl aldı...
DevamıBu kitap insanların zamana paradan daha çok değer vermelerinin daha iyi hissettirdiğini öne sürüyor. Eski bir söz vardır: Vakit nakittir...
DevamıHastalık hayatlarımıza girdiğinden beri hepimizi bir korku kapladı. Dışarı çıkma yasaklarının yanı sıra izin verilse de...
DevamıDisosiasyon, herkesin duyduğu ancak çok az kişinin tanımlayabildiği şeylerden biridir. Zihniniz başka bir yerde olduğu için...
DevamıCovid-19 ile çevrelenmiş hayatınız ile ilgili çok fazla düşünmek sağlığınız ve iyiliğiniz adına zararlı olabilir...
DevamıPsikolojik dayanıklılık, stresli durumlara uyum sağlayabilme ve değişen koşullara psikolojik olarak ayak uydurabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir...
DevamıVe daha nazik olan iç sesimize nasıl yer ayırırız?
DevamıYaşam boyunca benliklerimizi oluşturan birçok hikaye vardır. Bu hikayeler bizim benliğimizi ve diğerleriyle kurduğumuz ilişkileri hayat yolculuğumuzda ihtiyacımız olan...
DevamıPandemide üç ayı geride bırakırken, benden 3200 km uzaktaki 28 yaşında büyük kızımı ve eşini görmeyi çok istiyordum...
DevamıHerkes korkutucu olan travmatik bir deneyime karşı sabırlı olamaz. İyileşmek için önemli olan acı veren duyguların tamamen irdelenmesidir...
DevamıKırgınlığa yol açmış biri özür dilediğinde bazen, bu özür af dilenilen taraf için çok da rahatlatıcı veya ikna edici hissettirmeyebilir...
DevamıDuygusal ve ruhsal iyilik halini yeniden oluşturabilmek adına 5 ilke...
DevamıCOVID-19 Virüsüne Yakalanmak Hayatımı Yeniden Gözden Geçirmeme Neden Oldu. Yavaşlamak, Radha Ruparell’in gerçekte neyin önemli olduğunu...
Devamıİkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonraki aylarda, Albert Einstein Amerikalıları üçüncü bir dünya savaşını hayal etmeye teşvik etmek için bir röportaj verdi...
DevamıYakınların kaybı her insanda farklı, ancak derin bir psikolojik sürecin başlangıcına işaret eder. Kırık bir kalpten ölecek gibi olma hissini hayatımızda en az birkaç kere duyarız, ancak araştırmalar...
DevamıGünlük stres etkenleriniz kaygınızı artırıyor mu? Kendinizi endişe, öfke ve geçmeyen bir suçluluk duygusu ile boğulmuş halde buluyor musunuz?
DevamıÖz-şefkat: Temel insani kavramlardan biri olarak taşıdığı önem üzerine yeni bir araştırma...
DevamıAraştırmalara göre, günlük sosyal etkileşimler iyilik halimiz için önemli...
DevamıZihin kolaylıkla yeni fikirlere kapalı hale gelebilir. ‘Başlangıç seviye’ aklını canlandırıp sürdürmek, öğrenmenin keyfini yeniden keşfetmemizi sağlar...
DevamıKalıcı olan OKB ümitsizliğe sebep olur bu şekildeki depresif düşünceler de kaygı üretir. Obsesif Kompulsif Bozukluk, anksiyetenin...
DevamıCovid-19 zamanında utancın oynadığı oyunlar hem karmaşık ve hem de artmaya devam ediyor. Pandemi döneminin kafa karıştıran yönlerinden biri, büyük ölçüde kapalı kapılar arkasında...
DevamıDonald Winnicott’a göre, ruh bizlerin içerisinde değil fakat bizlerin arasında... Aslen çocuk doktoru olan Donald Winnicott (1896-1971) 20. Yüzyılın ortalarında psikanalizin ana figürü haline gelmiştir...
DevamıÖz bilinç kaynaklı bir duygu olan utanç, kişiye içsel olarak değersizlik, yetersizlik, lekelenmişlik, pişmanlık hisleri aşılayarak olumlu duyguların...
DevamıVerimliliğe adeta tapıyoruz. Daha fazla almak için daha az kullanın. Aynı gün teslimat. Aynı anda birkaç işi birlikte yapmak; bir yandan e-posta gönderirken, bir yandan da mesaj...
DevamıKovid-19 bize daha az iş odaklı bir toplum olma konusunda anlık bir bakış imkânı sundu. Fakat eski normale dönmeyi reddetmek için kararlılığa ihtiyacımız olacak...
DevamıDikkat hırsızlığına karşı ne yapmalıyız? Dikkati dağıtan şeyler için teknolojiyi suçlamayı bırakın...
DevamıFarklılıklar arasında köprü kuranlardan biri misin?
DevamıZorbalık, Dünya Sağlık Örgütünün tanımı ile kasti fiziksel veya sözel şiddet, ve göz korkutmaya karşılık geliyor...
DevamıOkul yöneticileri – bölüm başkanları, müdürler – büyük bir zorlukla karşı karşıyalar: Covid19 döneminin ortasında okul topluluklarını birleştirmek ve yeniden canlandırmak...
DevamıYaralarınız – kendinizin ya da size yapılmış olanlar- sizi hapseder...
DevamıCovid-19 krizinin ortasında korkularınız ile başa çıkabilmek...
DevamıHızlı tempolu ancak sıklıkla hareketsiz yaşam tarzımızın diğer birçok yönü gibi, ekran süresi da sağlık denklemine yeni değişkenler getirdi...
DevamıYalnız değilsiniz. Dünyanın farklı yerlerindeki pek çok insan depresyonda, kaygılı ya da stresli...
DevamıYeni araştırmalar; çocukların minimum risk altında olduğunu ancak eğitimlerinin büyük ölçüde zarar gördüğünü gösteriyor.
DevamıBu bir ebeveynden gelen alışılmadık bir terapi isteğiydi. Sekiz yaşındaki bir çocuğun annesi ve babası şu an her şeyin yolunda gittiğinden bahsetti fakat...
DevamıAnlamlı ve uzun vadeli hedefler sağlığınız ve mutluluğunuz için iyidir. Burada bunlara ulaşabilmek için bazı yöntemlerden söz edeceğiz...
DevamıYapışkan, korkutucu, takıntılı ve rahatsız edici düşüncelerin nasıl üstesinden geleceğiz?
DevamıHer şey kontrolden çıkmış gibi hissettiğimizde ne yapmalıyız?
DevamıIrkçılık bir psikolojik olgunluk ve bütünlük eksikliği işaretidir. Irkçılık, insan topluluklarında her zaman göze çarpan bir unsur olduğundan ...
DevamıPanik atak, bedende ve zihinde panik ya da korku olarak kendini belli eden düzenli bir yanlış alarm verme halidir. Bunun farkında olmak, onu kontrol altına...
DevamıBizi mutlu eden aktiviteler keyifsiz halimizin hem ürünü hem de sebebidir. Davranışlarımızla harekete geçerek bu döngüyü bozabiliriz...
DevamıPandemi sürecinde neler yaşadığımızı unutmayalım. Etrafımızdaki pek çok kişi karantina süreci bittikten sonra nasıl bir hayatın bizi beklediği konusunda merak duymaya başladı...
DevamıZamanınıza değerli bir eşyanız muamelesi yapın. Covid-19 pandemisi başladığından beri, pek çok kişi gibi siz de kendinizi...
DevamıSokağa çıkamazken kendinizi bunalmış hissediyorsunuz ve birdenbire elektronik öğrenme ve çalışma süreçlerine ayak uydurmak zorunda mı kaldınız? ...
DevamıCovid-19 ile başlayalım; yeni koronavirüs sebebi ile başlayan korkutucu hastalık. Hızlı yayılıyor, belli bir aşısı veya koruyucu tedavisi yok ve gerçekte...
DevamıSon birkaç haftadır hemen hemen hepimiz endişeliyiz ve bazılarımız günlük aktivitelerinden kendilerini korumak için uzaklaştılar...
DevamıDaima mutluluğun peşindeyiz; oysa asıl berraklığa, depresyon ve varoluşsal korkulardan ulaşıyoruz. Hayatın cehennem olduğunu itiraf ettiğinizde...
DevamıSabah uyandınız ve adeta otomatik bir şekilde banyoya yönelerek diş fırçasını elinize aldınız. Sabah kalkar kalkmaz dişinizi fırçalamak yıllar içinde...
DevamıDijital teknolojideki gelişmeler, yaşadığımız çağı ve geleceğimizi, düşünme ve seçim yapma haklarımızı dikkate almayan...
DevamıSosyal medya platformlarının, bağımlılığa benzer zararlı sonuçlar doğuran, kompülsif kullanımları bir tıbbi hastalık...
DevamıBu seküler teknik ve ahlaki temellerinden göreceli noksanlığıyla, karşıtları tarafından ‘McFarkındalık’ ...
Devamı“Bilinçli Farkındalık”, tek başına 1 Milyar USD’dan fazla hacimli ve –biraz paradoksal olarak- gittikçe çoğalan...
DevamıHayatta kötülüğün her zaman karşımıza çıkabileceği bilgisini hatırda tutarak mı yaşamalıyız ...
Devamı