Zorbalık, Dünya Sağlık Örgütünün tanımı ile kasti fiziksel veya sözel şiddet, ve göz korkutmaya karşılık geliyor. Kişiye zarar verebilecek dedikodular çıkarmak, sosyal dışlama ve hatta insandışılaştırmaya kadar varabilecek bu sorun incelendiğinde çoğunlukla algılanması güç olsa da yıkıcı sonuçlara yol açabileceğinin altı çiziliyor.
İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde hastalığa yakalanan insanlara karşı stereotipleştirme, önyargı oluşturma, ve ayrımcılık gibi davranışların arttığını gözlemlemek ise oldukça mümkün. Bu bilgilerin ışığında adlandırılan “damgalama”, hem virüse yakalanan kişilerin hem de temas halde oldukları kişilerin ruh sağlığını olumsuz yönde etkileme riski taşımakta.
(Görsel: Gerrit van Honthorst - Saint Sebastian)
Eski çağlarda damgalamanın hayat kurtardığı söylenebilir, ancak günümüz dünyasında tam tersi etkileri bulunmakta. İçinde bulunduğumuz COVID-19 salgını ele alındığında ise, hastalığa yakalanan insanların ötekileştirildiği ve damgalandığı örneklerce görülebilir. Bu damgalama şekli hastalığa yakalanmış kişiye üç ana şekilde zarar verebilir:
1- Toplumsal damgalama. Çevresindeki insanlar tarafından dışlanma, lekeli veya kusurlu olarak görünme ve hastalık sonrası bunların devam etmesi.
2- Öz-damgalama. Hastanın, virüsle karşılaşmış kişilere atfedilen damgaları benimseyerek kendine saygısızlık etmesi, kendini hatalı veya kusurlu görmesi ve kendinden utanç duyması…
3- Etiketten kaçınma. Sağlık ile ilgili damgaların teknik testler ile ölçülebiliyor olması kişilerin testlerden veya sağlık profesyonellerine başvurmalarından kaçınması ile sonuçlanabilir.
Bunlara ek örnekler olarak semptom gösteren kişilerin damgadan kaçınmak için tıbbi yardım almaması veya geç alması, bu süreçte hastalığı gizleyerek temasta bulunduğu kişilere bulaştırması, kaygı ve depresyona yol açabilecek davranışlarla karşılaşması, bağışıklık sisteminin baskılanması, ümitsizlik gibi süreçlerden geçebilecekleri öngörülebilir. Sosyal damgalama toplumu virüslü ve virüssüz olarak ayırarak yıkıcı bir “bize karşı diğerleri” algısı yaratıyor.
Peki bu algıyı nasıl yenebiliriz?
• Fiziksel olarak ayrı olmak sosyal ve psikolojik olarak dışlanmaya yol açmamalı, şefkatli ve bilinçli bir fiziksel mesafe korunurken sosyal bir dışlanmaya yer verilmemeli.
• Hastalığa yakalanmış kişilerin bir iyileşme mücadelesi gösterdiğini unutmadan yaklaşmalı.
• Hastalığa yakalanmış kişilerin bakış açısını düşünerek yaşananları bir hastanın açısından düşünme egzersizi yapılmalı.
• Hastalanmış kişinin değil, hastalığın bir tehdit olduğu kavranmalı.
• Güvenli koşullarda hastalığa yakalanmış kişilerden hastalığı en iyi şekilde yenebilmek için bilgi alınmalı.
Bu ve bunun gibi tavırların sürdürülmesi hem hastalığa atfedilen stigmayı azaltmakta hem de salgın sürecini iyi yönetmekte önemli rol oynayacaktır.
Hastalığa yakalanan kişi siz iseniz…
Eğer COVID-19 hastalığına yakalandıysanız, ve damgalandığınız bir iletişim ile karşılaşırsanız, bu davranışın bir damgalama şekli olduğunu belirtin ve karşı tarafı bilgilendirin.
Karşı tarafın empati yapmasını sağlamak için söz ve davranışlarının sizi nasıl hissettireceğinden ve toplumda nasıl bir etkisi olacağı hakkında konuşmaktan çekinmeyin. Nasıl yaklaşmalarını tercih edeceğinizden bahsedin, bu karşı tarafı bilinçlendirmenin ötesinde ilerideki durumlar için bir eğitim niteliğinde olacaktır. Bunun haksız ve olumsuz bir davranış olduğunun bilincinde olup güçlü kalın ve iradeli ve sakin bir şekilde düşüncenizi savunun.
(Görsel: Laurits Andersen Ring(1854-1933) - At Breakfast with the Newspaper, 1898.)
Damgalamanın öneminin yanı sıra bir pandemi gerçeği ile yüz yüze olmanın kişilerin üzerinde yarattığı olası bunaltıcı etkilerin de bir kez daha altını çizmek gerekir. Stresi ve kaygıyı azaltmak ve süreç ile uyumlanmak için bir takım stratejiler izlenebilir.
1- Elinizde olan tüm önlemleri almak
Virüs ile karşılaşmamak için Dünya Sağlık Örgütü el hijyeni, yüzeylerin sıkça dezenfekte edilmesi, maske kullanımı ve fiziksel mesafenin korunması gibi öneriler sunuyor. Bunların dışında sağlığın ve bağışıklık sisteminin en iyi şekilde çalışması için düzenli spor yapıp sağlıklı beslenmek önemli.
2- Haberlere gereğinden fazla maruz kalmamak ve kaynaklarını önemsemek
Sosyal medyada sınırsız bir bilgi akışına maruz kalıyoruz. Eğer pandemi süreci sizi olumsuz etkiliyor ve kaygılarınızı arttırıyorsa haber kanallarını kısıtlamak en iyi seçenek olabilir. Bir çok sosyal medya bağlantıları görüntülenme almak için olayları abartabiliyor, günde 1-2 kereden fazla bakmayacak şekilde kendinizi kısıtlayabilirsiniz. Haberleri nereden aldığınız da eşit derecede önemli olabilir.
(Görsel: John Koch- Cocktail Party)
3- Farkındalığı geliştirmek
Zihnimiz bizi korumak için çalışır ancak bu durum aynı zamanda potansiyel tehditlere karşı da peşin hükümlü kılabilir. Kendinizi olası olumsuz senaryoların içinde boğulmuş bulduğunuzda kendinizi yeniden mantığa çekicek bir yaklaşım geliştirin. Evet, olumsuz senaryolar gerçekleşebilir, ama zihninizi ‘şimdi’de tutmaya gayret edin.
4- İnsanlardan kopmamak
Fiziksel olarak yaklaşamıyor olsak da duygusal olarak olabildiğince çevrenizdeki yakınlıklarınızı sürdürün. Bunun için görüntülü görüşmeleri tercih edebilirsiniz. Bir çok insan sizinle benzer kaygıları paylaşıyor olabilir ve bunları dile getirip ortaya dökmek korku ve endişelerinizi normalleştirip başkalarının başa çıkma stratejileriyle sizi tanıştırabilir.
5- İyileşmeye odaklanmak
COVID-19 haberlerine maruz kalmak varolan depresyon, kaygı bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk gibi sorunları gün yüzüne çıkarabilir veya artırabilir. Bunun yanında, bir salgın sürecinde endişe, savunmasız hissetme, bulaş riskinin farkındalığı gibi duygularda artış yaşanabilir. Eğer zihninizin bu kaygılarla fazla dolu olduğunu fark ediyorsanız veya ruh sağlığınızın son zamanlarda eskisi gibi olmakta zorlandığını düşünüyorsanız doktorunuza veya terapistinize danışmanız duruma iyi gelebilir.
Hazırlayan: İlayda Deringör
Referanslar
Corrigan, P. (Apr 07, 2020). On the Stigma of COVID-19. Psychology Today.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-stigma-effect/202004/the-stigma-covid-19
Degges-White, S. (Jul 06, 2020). Combating the Stigma Experienced by COVID-19 Patients. Psychology Today.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/lifetime-connections/202007/combatting-the-stigma-experienced-covid-19-patients
Everly, G. S. (Mar 25, 2020). Social Stigma, Bullying, and the Pandemic. Psychology Today.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/when-disaster-strikes-inside-disaster-psychology/202003/social-stigma-bullying-and-the-pandemic
Shepard, M. (Mar 09, 2020). Controlling Coronavirus Anxiety. Psychology Today.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/erasing-stigma/202003/controlling-coronavirus-anxiety?s=08
Olumsuzluk düşünceler nedir ve zihnimizi daha olumlu düşünmek için nasıl değiştirebilirsiniz? Olumsuz düşünceler bizi üzgün, şüpheci ve ...
DevamıBardağın dolu tarafından bakarken ipin ucunu kaçırıyor olabilir miyiz? Bazen olaylara iyimser yaklaşırken...
Devamıİnsanlık yolunun önü de ardı da kanla ıslanmış. Dikkat et de kayma! Bu zamanda insan çalanlar altın çalanlardan daha fazla...
DevamıHem psikiyatrist hem de hasta olarak tanı koymanın ne kadar hassas bir durum olduğunu biliyorum. Zihinsel rahatsızlıkları adlandırmak...
DevamıRuh sağlığı uzmanlarının ruminasyonu azaltmak için sundukları öneriler...
Devamı2010'da bir yaz günü Cambridge'deki Christ’s College'da yaptığım bir konuşmadan sonra, Daniel Berg adında İsveçli bir yüksek lisans öğrencisi...
DevamıCovid-19 hayatlarımıza davetsiz bir misafir gibi girdiğinden bu yana, aşina olduğumuz yaşam pratiklerimiz ve dünyayı algılama biçimimiz...
DevamıCOVID-19 salgınının insan hayatı üzerindeki korkunç sonuçlarından sonra belki de en güçlü etkilediği alanlardan biri özgürlüğümüz oldu. Dünyanın her yerinde...
DevamıMutluluk: amaç belirlemek ile anlık hazzın muhteşem dengesi...
DevamıPandemi sürecinin akıl sağlığı alanında bir krizi tetiklemesi bekleniyor, ama belki de bu süreç hayata yeni bir şekilde...
DevamıDepresyon sanki kendimize karşı giriştiğimiz bir savaştır ve biz ufacık bir negatif propaganda parçasını bile kendimize karşı cephanelik kullanmak için...
Devamıİstenmeyen duyguları uzaklaştırma çabası her zaman ters teper...
Devamıİnsanlar “hikâye-anlatan” yaratıklardır: dünyamızı inşa etmek için hikâyeler üretiriz...
DevamıÖz farkındalık, herkesin doğru egzersizler ve alışkanlıklar ile geliştirmeyi öğrenebileceği bir beceridir. Hayatınızın veya kişiliğinizin anlayamadığınız...
Devamıİyiye tanıklık etmek bizi nasıl ve ne kadar etkiler? Kibar veya cömert davranışlarla karşılaştığımızda...
DevamıGeleceğe ait kaygıları anlayabilmek özellikle Covid-19 pandemisi sürecinde önemli bir hâl aldı...
DevamıBu kitap insanların zamana paradan daha çok değer vermelerinin daha iyi hissettirdiğini öne sürüyor. Eski bir söz vardır: Vakit nakittir...
DevamıHastalık hayatlarımıza girdiğinden beri hepimizi bir korku kapladı. Dışarı çıkma yasaklarının yanı sıra izin verilse de...
DevamıDisosiasyon, herkesin duyduğu ancak çok az kişinin tanımlayabildiği şeylerden biridir. Zihniniz başka bir yerde olduğu için...
DevamıCovid-19 ile çevrelenmiş hayatınız ile ilgili çok fazla düşünmek sağlığınız ve iyiliğiniz adına zararlı olabilir...
DevamıPsikolojik dayanıklılık, stresli durumlara uyum sağlayabilme ve değişen koşullara psikolojik olarak ayak uydurabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir...
DevamıVe daha nazik olan iç sesimize nasıl yer ayırırız?
DevamıYaşam boyunca benliklerimizi oluşturan birçok hikaye vardır. Bu hikayeler bizim benliğimizi ve diğerleriyle kurduğumuz ilişkileri hayat yolculuğumuzda ihtiyacımız olan...
DevamıPandemide üç ayı geride bırakırken, benden 3200 km uzaktaki 28 yaşında büyük kızımı ve eşini görmeyi çok istiyordum...
DevamıHerkes korkutucu olan travmatik bir deneyime karşı sabırlı olamaz. İyileşmek için önemli olan acı veren duyguların tamamen irdelenmesidir...
DevamıKırgınlığa yol açmış biri özür dilediğinde bazen, bu özür af dilenilen taraf için çok da rahatlatıcı veya ikna edici hissettirmeyebilir...
DevamıDuygusal ve ruhsal iyilik halini yeniden oluşturabilmek adına 5 ilke...
DevamıCOVID-19 Virüsüne Yakalanmak Hayatımı Yeniden Gözden Geçirmeme Neden Oldu. Yavaşlamak, Radha Ruparell’in gerçekte neyin önemli olduğunu...
Devamıİkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonraki aylarda, Albert Einstein Amerikalıları üçüncü bir dünya savaşını hayal etmeye teşvik etmek için bir röportaj verdi...
DevamıYakınların kaybı her insanda farklı, ancak derin bir psikolojik sürecin başlangıcına işaret eder. Kırık bir kalpten ölecek gibi olma hissini hayatımızda en az birkaç kere duyarız, ancak araştırmalar...
DevamıGünlük stres etkenleriniz kaygınızı artırıyor mu? Kendinizi endişe, öfke ve geçmeyen bir suçluluk duygusu ile boğulmuş halde buluyor musunuz?
DevamıÖz-şefkat: Temel insani kavramlardan biri olarak taşıdığı önem üzerine yeni bir araştırma...
DevamıAraştırmalara göre, günlük sosyal etkileşimler iyilik halimiz için önemli...
DevamıZihin kolaylıkla yeni fikirlere kapalı hale gelebilir. ‘Başlangıç seviye’ aklını canlandırıp sürdürmek, öğrenmenin keyfini yeniden keşfetmemizi sağlar...
DevamıKalıcı olan OKB ümitsizliğe sebep olur bu şekildeki depresif düşünceler de kaygı üretir. Obsesif Kompulsif Bozukluk, anksiyetenin...
DevamıCovid-19 zamanında utancın oynadığı oyunlar hem karmaşık ve hem de artmaya devam ediyor. Pandemi döneminin kafa karıştıran yönlerinden biri, büyük ölçüde kapalı kapılar arkasında...
DevamıDonald Winnicott’a göre, ruh bizlerin içerisinde değil fakat bizlerin arasında... Aslen çocuk doktoru olan Donald Winnicott (1896-1971) 20. Yüzyılın ortalarında psikanalizin ana figürü haline gelmiştir...
DevamıÖz bilinç kaynaklı bir duygu olan utanç, kişiye içsel olarak değersizlik, yetersizlik, lekelenmişlik, pişmanlık hisleri aşılayarak olumlu duyguların...
DevamıÜnlülere taptığımız, özçekim kültürünün bir norm olduğu ve sosyal medyanın kendimizin “kusursuz” imajını oluşturmak için...
DevamıVerimliliğe adeta tapıyoruz. Daha fazla almak için daha az kullanın. Aynı gün teslimat. Aynı anda birkaç işi birlikte yapmak; bir yandan e-posta gönderirken, bir yandan da mesaj...
DevamıKovid-19 bize daha az iş odaklı bir toplum olma konusunda anlık bir bakış imkânı sundu. Fakat eski normale dönmeyi reddetmek için kararlılığa ihtiyacımız olacak...
DevamıDikkat hırsızlığına karşı ne yapmalıyız? Dikkati dağıtan şeyler için teknolojiyi suçlamayı bırakın...
DevamıFarklılıklar arasında köprü kuranlardan biri misin?
DevamıOkul yöneticileri – bölüm başkanları, müdürler – büyük bir zorlukla karşı karşıyalar: Covid19 döneminin ortasında okul topluluklarını birleştirmek ve yeniden canlandırmak...
DevamıYaralarınız – kendinizin ya da size yapılmış olanlar- sizi hapseder...
DevamıCovid-19 krizinin ortasında korkularınız ile başa çıkabilmek...
DevamıHızlı tempolu ancak sıklıkla hareketsiz yaşam tarzımızın diğer birçok yönü gibi, ekran süresi da sağlık denklemine yeni değişkenler getirdi...
DevamıYalnız değilsiniz. Dünyanın farklı yerlerindeki pek çok insan depresyonda, kaygılı ya da stresli...
DevamıYeni araştırmalar; çocukların minimum risk altında olduğunu ancak eğitimlerinin büyük ölçüde zarar gördüğünü gösteriyor.
DevamıBu bir ebeveynden gelen alışılmadık bir terapi isteğiydi. Sekiz yaşındaki bir çocuğun annesi ve babası şu an her şeyin yolunda gittiğinden bahsetti fakat...
DevamıAnlamlı ve uzun vadeli hedefler sağlığınız ve mutluluğunuz için iyidir. Burada bunlara ulaşabilmek için bazı yöntemlerden söz edeceğiz...
DevamıYapışkan, korkutucu, takıntılı ve rahatsız edici düşüncelerin nasıl üstesinden geleceğiz?
DevamıHer şey kontrolden çıkmış gibi hissettiğimizde ne yapmalıyız?
DevamıIrkçılık bir psikolojik olgunluk ve bütünlük eksikliği işaretidir. Irkçılık, insan topluluklarında her zaman göze çarpan bir unsur olduğundan ...
DevamıPanik atak, bedende ve zihinde panik ya da korku olarak kendini belli eden düzenli bir yanlış alarm verme halidir. Bunun farkında olmak, onu kontrol altına...
DevamıBizi mutlu eden aktiviteler keyifsiz halimizin hem ürünü hem de sebebidir. Davranışlarımızla harekete geçerek bu döngüyü bozabiliriz...
DevamıPandemi sürecinde neler yaşadığımızı unutmayalım. Etrafımızdaki pek çok kişi karantina süreci bittikten sonra nasıl bir hayatın bizi beklediği konusunda merak duymaya başladı...
DevamıZamanınıza değerli bir eşyanız muamelesi yapın. Covid-19 pandemisi başladığından beri, pek çok kişi gibi siz de kendinizi...
DevamıSokağa çıkamazken kendinizi bunalmış hissediyorsunuz ve birdenbire elektronik öğrenme ve çalışma süreçlerine ayak uydurmak zorunda mı kaldınız? ...
DevamıCovid-19 ile başlayalım; yeni koronavirüs sebebi ile başlayan korkutucu hastalık. Hızlı yayılıyor, belli bir aşısı veya koruyucu tedavisi yok ve gerçekte...
DevamıSon birkaç haftadır hemen hemen hepimiz endişeliyiz ve bazılarımız günlük aktivitelerinden kendilerini korumak için uzaklaştılar...
DevamıDaima mutluluğun peşindeyiz; oysa asıl berraklığa, depresyon ve varoluşsal korkulardan ulaşıyoruz. Hayatın cehennem olduğunu itiraf ettiğinizde...
DevamıSabah uyandınız ve adeta otomatik bir şekilde banyoya yönelerek diş fırçasını elinize aldınız. Sabah kalkar kalkmaz dişinizi fırçalamak yıllar içinde...
DevamıDijital teknolojideki gelişmeler, yaşadığımız çağı ve geleceğimizi, düşünme ve seçim yapma haklarımızı dikkate almayan...
DevamıSosyal medya platformlarının, bağımlılığa benzer zararlı sonuçlar doğuran, kompülsif kullanımları bir tıbbi hastalık...
DevamıBu seküler teknik ve ahlaki temellerinden göreceli noksanlığıyla, karşıtları tarafından ‘McFarkındalık’ ...
Devamı“Bilinçli Farkındalık”, tek başına 1 Milyar USD’dan fazla hacimli ve –biraz paradoksal olarak- gittikçe çoğalan...
DevamıHayatta kötülüğün her zaman karşımıza çıkabileceği bilgisini hatırda tutarak mı yaşamalıyız ...
Devamı