61910819e21c1__2.jpg

Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Bazı İnsanlar Neden Kurbanı Oynar?

14.11.2021

Sandra Silva Casabianca ve Traci Pedersen

Hiç kurbanı oynadınız mı? Eğer oynadıysanız, bunu yaparken doldurmak istediğiniz veya ifade etmeye çalıştığınız duygusal ihtiyacı hatırlıyor musunuz?

Narsistik kişilik bozukluğuna (NKB) sahip bir kişiyi kurban olarak veya kurban olmasa bile böyle hisseden biri olarak düşünmek sizin için zor olabilir.

Ne de olsa, NKB'si olan biri genellikle görkemli bir benlik duygusuna ve sınırsız güç ihtiyacına sahip bir kişi olarak düşünülür.

Öyleyse, durumu olan birinin kurbanı oynaması ne anlama geliyor?

Kasıtlı mı böyle yapıyor? Manipülasyon taktiği mi? Gerçekten mağdur olduklarına mı inanıyorlar?

Genellikle “narsisizm” olarak anılan narsisistik kişilik bozukluğu, karmaşık bir zihinsel sağlık durumudur ve asla kişisel bir seçim değildir. Bu nedenle uzmanlar, birinin bu şekilde hissetmesi veya davranması için birkaç sebep önermektedir.

Narsistik kişilik bozukluğu ve kurban zihniyeti

2003'te yapılan araştırmalar, narsisizm düzeyi yüksek kişilerin kendilerini, bu bozuklukla yaşamayan kişilere göre daha sık olarak kişilerarası ihlallerin kurbanı olarak görebileceğini öne sürüyor.

2020'de yapılan bir nitel çalışmada, narsist kişiliğe sahip kişilerin akrabaları, sevdiklerinin genellikle kurban zihniyeti sergilediğini bildirdi.

Gerçekten bir kurban gibi mi hissettikleri yoksa sadece sosyal etkileşimleri kendi çıkarlarına göre ayarlamak için mi kurbanı oynadıkları her zaman net değildir.

Narsistik kişilik bozukluğu olan biriyle daha önce ilişki yaşadıysanız, onların hem öz farkındalıktan hem de öz yansıtmadan yoksun olduğunu fark etmişsinizdir.

Genel olarak, bu bozukluğa sahip insanlar davranışlarının ve bunların başkalarını nasıl etkilediğinin farkında olmakta zorlanırlar. Onlara işaret ettiğinizde bile “görmeyebilirler”.

Bu nedenle, onlarla çeliştiğinizde veya yanlış bir şey yaptıklarını söylediğinizde saldırıya uğramış hissedebilirler. Bu onların şişirilmiş benlik duygusuyla uyuşmaz.

Bu, narsistik kişilik bozukluğunun karmaşıklığının bir parçasıdır.

Abartılı bir üstünlük duygusuyla birlikte düşük iç gözleme sahip olma eğilimi, durumu dünya görüşlerine uymayan bir şekilde görememelerine neden olabilir.

Sonuç olarak, bazı senaryolarda “kurbanı oynayabilirler”.

Bu rolü oynamanın birkaç nedeni, doğrudan NKB'nin belirtileriyle bağlantılı olabilir:
• hak duyma duygusu
• inkar
• büyüklük sanrıları
• büyüklük
• projeksiyon
• kontrol ihtiyacı
• narsistik öfke
• düşük empati

Kurbanı oynayan herkes narsist kişiliğe sahip değildir. Narsist kişiliğe sahip herkes kurbanı oynamaz.
/website/assets/images/my1/images/619107ae2bb21__1.png
Hak duyma duygusu
Narsistik kişilik bozukluğu olan bir kişi, güçlü bir hak duyma duygusuna sahip olabilir. Bu, doğası gereği özel muameleye, tanınmaya ve ayrıcalıklara layık olduklarına inanabilecekleri anlamına gelir.
İşler yolunda gitmediğinde öfkeyle tepki verebilir ve “işleri berbat etmekten” başkalarını suçlama ihtiyacı hissedebilirler.

Bu hak sahibi olma duygusu, narsist kişiliğe sahip birinin yaptıkları her şeyin sizin için en iyisi olduğunu düşünmesine de yol açabilir.

Bu eylem için yeterince övgü ve takdir görmediklerini hissederlerse, kurban gibi davranabilirler: "Senin için yaptığım onca şeyden sonra böyle davrandığına inanamıyorum!"

Bu durumda, NKB'li biri kahramanı oynamaktan kurbanı oynamaya geçebilir.

Savunma mekanizmaları
Herkes savunma mekanizmalarını farklı koşullarda ve farklı nedenlerle kullanır. Bir savunma mekanizmasının ne zaman devreye girdiğinin genellikle farkında olmayız ama bir amaca hizmet ederler.

Bazen bizi acı verici deneyimleri hatırlamaktan korur; diğer zamanlarda, kimliğimize, bütünlüğümüze ve benlik duygumuza yönelik algılanan tehditlerle başa çıkmamıza yardımcı olabilir.

Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler de kendilerini korumak için belirli savunma mekanizmalarını kullanabilirler.

Narsistik bozukluğu olan bazı insanlar büyüklük sanrılarla yaşar. Bunlar, kendilerinin bir süper kahramandan farksız ve yenilmez olduklarını hissettirebilecek, kendileri hakkındaki yanlış inançlardır.

Büyüklenme birinin genellikle gerçeklere dayanmayan bir güç ve öz-önem duygusuna sahip olduğu benzer bir savunma mekanizmasıdır.

Narsist kişiliğe sahip bir kişi, bu inançları acı verici çocukluk deneyimlerini telafi etmek için geliştirmiş olabilir.

Bu nedenle, bu yanlış inançlara dayanan benlik saygısı, klinisyenlerin kırılgan olarak adlandırdığı durum olabilir. Bu, dış etkenlere göre değişme ihtimalinin yüksek olduğu anlamına gelir.

Büyüklük ya da büyüklük sanrıları olan biri, sandıkları kahraman olmadığı bir durumla karşı karşıya kalırsa, başka birinin onlara zarar vermeye çalıştığını söyleyerek kendilerini haklı çıkarabilirler.

Bu "kötü adam" ve "kurban" düşünce treni, sıkıntılarını yatıştırmak için işe yarayabilir.

Örneğin, ekibin en zeki ve en yetenekli üyesi olduklarına inanabilirler. Ama daha fazlasını hak ettiğine inandıkları zam veya terfiyi başka biri alırsa, bunu patronun kıskançlığı olarak açıklayabilirler.

"Eninde sonunda onların pozisyonuna terfi edeceğim konusunda gerginler, bu yüzden beni sabote etmeyi ve başka birine yardım etmeyi tercih ediyorlar."

Narsisizmde bir diğer yaygın savunma mekanizması yansıtmadır. Bu, birinin bilinçsizce kendi duygularını veya gerçekliğini başka bir kişiye "yansıttığı" zamandır. "Benden değil- onlardan dolayı."

Örneğin, bir iş arkadaşınız tarafından bir şekilde tehdit edildiğinizi hissedebilirsiniz, ancak durumu onların sizi kıskanması olarak algılarsınız.

Projeksiyon, sahte veya taklit ettiğiniz bir şey değildir. Gerçekten inanıyorsunuzdur. Narsistik kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde ise yansıtma, bazen neden kurbanı oynadıklarını açıklayabilir.

Örneğin, NKB'si olan biri, ilerlemek için başka birini sabote edecek kadar rekabetçiyse, onu sabote etmeye çalışanın diğer kişi olduğuna da inanabilirler. 

Onlar için patronla bir iş toplantısında dile getirilen fikir ayrılığı, bir iş arkadaşının onlara zarar verme girişimi olarak yorumlanabilir. Bu senaryoda, başka birinin kötü niyetlerinin kurbanı olduklarına inanabilirler.
/website/assets/images/my1/images/61910819e21c1__2.jpg
Kontrol ihtiyacı
Narsistik kişilik bozukluğu olan bazı kişilerin kontrole sahip olma ihtiyacı yüksektir ve bazen kurbanı oynamak bu amaca hizmet edebilir.

Saldırıya uğramış hisseden biriyle tartışıyorsanız, muhtemelen geri çekilip duruşunuzu yumuşatabilirsiniz.

Diğer kişi onlara karşı adil veya nazik olmadığınızı söylüyorsa, bazı konularda daha esnek olabilirsiniz.

Narsist kişiliğe sahip biri kurbanı oynuyorsa, bu taktiği kendilerini korumak ve diğer yollar başarısız olduğunda kontrolü elinde tutmak için geliştirmiş olabilir.

2014’deki bir araştırmaya göre, NKB'si olan duygusal açıdan zeki kişilerin duygularını nasıl daha iyi düzenleyeceğini ve başkalarının duygularını nasıl okuyacağını bilmesi de olasıdır. Bu, onların “sizi etkileyeceğini” bildikleri bir rolü (kurban gibi) oynamalarını kolaylaştıracaktır.

Öfkelenmek
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin eleştiri alması veya reddetmesi bazen zor olabilir. Bu onların çeşitli şekillerde tepki vermelerine neden olabilir- bunlardan biri öfkedir.

Bu durumda uzmanlar bunu narsistik öfke olarak adlandırır.

Öfkenin bir yönü, başka birinin saldırılarının kurbanı gibi hissetmektir. "Öfkeliyim çünkü bana saldırdın."

Bir başka yönü de, birisi başka birinin kurbanı gibi hissetmediğinde bile, bu rolü oynamanın onları ilk etapta öfkelendiren şeyi ortadan kaldırabileceğini fark etmeleridir.

Başka bir deyişle, birinin hoşlanmadığınız bir şey yaptığını hissediyorsanız ve bu sizi çıldırtıyorsa, kurbanı oynamak diğer kişinin yolunu değiştirmesine neden olabilir.

Her insan farklı tepki verir.

Bazı narsist insanlar, öfke hissettiklerinde size saldırabilir veya size kindar bir şekilde davranabilirken, diğerleri bunun yerine kurbanı oynayabilirler.

Düşük empati
Suçluluk, bizi kontrol altında tutma eğiliminde olan insani bir duygudur. Dengeli olduğunda, antisosyal davranışlar için caydırıcı olabilir.

Araştırma, hem savunmasız hem de büyüklenmeci narsisizmi olan bazı kişilerin bazı durumlarda suçluluk hissetmeyebileceğini öne sürüyor. Bu, ihtiyaç duyduklarını elde etmek için manipülasyon taktiklerini kullanma olasılıklarını arttırabilir.

Düşük empati, NKB'li birinin nereden geldiğinizi anlamasını da zorlaştırır. Bu, onlara saldırdığınıza inanmalarına neden olabilir.

Örneğin, yaptıkları bir şey için ne kadar incindiğinizi ifade ediyorsanız, bunu sizin açınızdan göremeyebilirler. Bu davranışın size neden zarar vereceğini anlamayabilirler. Onlar için şikayet ediyor ve onlara haksızlık ediyor olarak gözükebilirsiniz.

Bu senaryoda, sadece incindiğinizi veya üzgün olduğunuzu söyleseniz bile kendilerini kurban olarak düşünebilirler.

Düşük empati, incinseniz bile, istediklerini elde etmek için kurbanı oynamak gibi manipülasyon taktikleri kullanmalarına neden olabilir.
/website/assets/images/my1/images/61910899d9494__3.png
Kendinizi Nasıl Koruyabilirsiniz
Narsisistik kişilik bozukluğunun karmaşık bir zihinsel sağlık durumu olduğunu ve kişisel bir seçim olmadığını anlasanız bile, birinin sık sık kurban gibi hissetmesi veya davranması bunaltıcı gelebilir.

Değişmelerini veya büyümelerini umabilirsiniz. Hatta onları yollarını değiştirmeye ikna etmeye çalışabilirsiniz.

Bu, kurbanı oynayan narsistik bozukluğu olmayan biriyle işe yarayabilirken, NKB'si olan biri için muhtemelen işe yaramaz.

Bazı narsist insanlar, bir akıl sağlığı uzmanının yardımıyla yeni sosyal beceriler geliştirirler. Bununla birlikte, terapide kalmak onlar için çoğu zaman zor olabilir.

Bu arada, oynayabilecekleri oyunları tanımayı öğrenmek ve net sınırlar belirlemek, bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

İşte dikkate alınması gereken birkaç ipucu:
• Kişisel algılamamaya çalışın. Bu asla kolay değildir, ancak pratik yaparak bunu yapabilirsiniz.
• Yemi yutmayın. Mümkünse, size her kötü adam gibi davrandıklarında uzaklaşın.
• Durumu içselleştirmeyin. Mağduru oynarken birkaç kırıcı söz söyleyebilirler, ancak bu sözler sizi tanımlamaz.
• Onları idealize etmeyin. Davranışlarınızı ikinci kez düşünmek ve onlara gerçekten kötü davranıp davranmadığınızı anlamaya çalışmak doğaldır. Sözlerinden çok eylemlerine güvenin.
• Müdahale etmeyin. Birinin size davrandığı şekilde tepki vermek nadir olan bir davranış değildir. Ancak, size karşı gerçekten adil olmasalar bile, onlarla kurban rolü oynamaktan kaçının.

Tekrar özetleyelim
Birinin kurbanı oynamasının birçok nedeni vardır. Narsist kişiliğe sahip insanlar için de durum aynıdır, ancak kurbanı diğerlerinden daha sık oynayabilirler.

Mağduru oynamak veya kendini kurban gibi hissetmek, düşük öz saygı, düşük empati veya kontrol ihtiyacından kaynaklanabilir.

Her durumda, NKB bir zihinsel sağlık durumu olduğundan, bu davranış, kişisel bir tercihle değil, bozukluğu tanımlayan semptomlarla bağlantılıdır.

Bunu anlamak, bu davranışla başa çıkmanın ilk adımı olabilir. Diğer durumlarda, net sınırlar belirlemeniz veya ilişkiden uzaklaşmanız gerekebilir.

Çeviren: Zeynep Acar
Kaynak: https://psychcentral.com/disorders/narcissistic-personality-disorder/narcissist-plays-the-victim#takeaway

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR