Manevi Baypas* Nedir?

07.01.2023

Kendra Cherry

* Baypas: Tıkanmış bir damarın yükünü üzerine alan yapay damar ya da damarlar arasında oluşturulan bağlantı. 

Manevi baypas, karmaşık psikolojik sorunlardan kaçınmak için manevi açıklamalar arama eğilimine atıf yapar.  Terim ilk olarak 1980'lerin başında transpersonel bir psikoterapist olan John Welwood tarafından Toward a Psychology of Awakening adlı kitapta kullanıldı. Welwood'a göre manevi baypas, "çözülmemiş duygusal sorunlar, psikolojik yaralanmalar ve tamamlanmamış gelişimsel durumlarla yüzleşmekten kaçınmak için manevi fikirleri ve uygulamaları kullanma eğilimi" olarak tanımlandı.

Bir terapist ve Budist bir öğretmen olan Welwood, kendisi de dahil olmak üzere insanların maneviyatı genellikle bir kalkan veya bir tür savunma mekanizması olarak kullandığını fark etti. İnsanlar zor duygularla kalmak veya çözülmemiş sorunlarla yüzleşmek yerine bu duyguları ruhani açıklamalar aracılığı ile kendilerinden uzaklaştırmayı deneyebilir. 

Korunma veya insanlar arasındaki uyumu teşvik etmek için bu yol kullanılsa bile son kertede sorunun çözümüne yardımcı olmaz. Böylece sorun geçiştirilmiş ve gerçek bir çözüm bulunmaksızın hastalanmaya bırakılmış olur.

Maneviyat, esenliği artırmaya yardımcı olan bir güç olsa da karmaşık duygulardan veya sorunlardan kaçınmanın bir yolu olarak kullanıldığında büyümeyi engeller. 

İşaretler
Manevi baypas, maneviyatın veya manevi uygulamaların arkasına saklanmanın bir yoludur. İnsanları hissettiklerini kabul etmekten alıkoyar ve onları hem kendilerinden hem de başkalarından uzaklaştırır. Manevi baypasa verilebilecek örnekler aşağıdaki gibidir: 

• Öfke duygularından kaçınmak
• Güvensizlikten saklanmanın bir yolu olarak manevi üstünlüğünüze inanmak
• Travmatik olaylara “öğrenme deneyimleri” olarak bakmak veya her olumsuz deneyimin arkasında bir umut ışığı olduğuna inanmak
• Meditasyon veya dua gibi manevi uygulamaların her zaman olumlu olduğuna inanmak
• Çok yüksek ve genellikle ulaşılamaz bir idealizme sahip olmak
• Kayıtsızlık
• Sadece maneviyata odaklanmak ve şimdiyi görmezden gelmek
• Yalnızca olumluya odaklanmak veya aşırı iyimser olmak
• Kendi olumsuz duygularınızı başkalarına yansıtmak
• İyi gitmediği halde her şey yolundaymış gibi davranmak
• İnsanların olumlu düşünerek sorunların üstesinden gelebileceğini düşünmek
• Duyguların “üstüne çıkılması” gerektiğini düşünmek
• İnkâr ve baskı gibi savunma mekanizmalarını kullanmak

Manevi baypas, kısa vadede kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlayacak şekilde sorunları geçiştirmenin bir yoludur, ancak hiçbir şeyi çözmez ve sorunu beklemeye bırakır.

Manevi baypası fark etmek bazen zor olabilir ancak örneklere bakmak bu olguyu daha net anlamamıza yardımcı olabilir. 

Örnek Durumlar
Sevilen birinin ölümünün ardından bazı insanlar, yasta olan kişilere ölen kişinin "daha iyi bir yerde" olduğunu ve "olanların Tanrı'nın planının bir parçası" olduğunu söyler.
Birinin yaptığı bir şeye kızmış ve üzülmüşsünüzdür. Duygularınızı paylaşmaya çalıştığınızda arkadaşlarınız size bu kadar olumsuz bakmamanızı söyler. 
Bir akraba düzenli olarak sınırları çiğner ve diğer aile üyelerini incitecek şekilde davranır. Bu davranışla yüzleşmek yerine zarar görmüş olanlar öfkelerini bastırmaları ve aşırı hoşgörülü davranmaları gerektiğini düşünebilir. 
Manevi baypas aynı zamanda problemlerle uğraşan insanların gerçek endişelerini gidermek için de sıklıkla kullanılır. Ayrımcılıkla karşı karşıya kalan kişilere bariz bir tacizle mücadele ederlerken "iyi", "medeni" veya "sabırlı" olmaları tavsiye edilir. İnsanların karmaşık sosyal sorunların üstesinden gelmeye çalışırken sadece olumlu düşünceye güvenmeleri söylenir. 

Manevi Baypası Tanımak
Aşağıda yer alan cümleleri kullanıyorsanız manevi baypas yapıyor olabilirsiniz:

"Her şeyin bir nedeni var."
"Mutluluğunu kendin yaratırsın."
"En iyisi buydu."
"Gizlenmiş bir lütuftu."
"Yalnızca iyi hisset!"
"Düşün ve dua et!"

Basmakalıp sözlere kurmadan önce yapılan yorumun gerçekte kime yardımcı olduğunu sorun kendinize. Gerçekten birisine teselli vermeye mi çalışıyorsunuz, yoksa kendinizi daha iyi hissedebilmek için zor bir durumu göz ardı etmeye mi çalışıyorsunuz?

Nedenler
Manevi baypas bir tür savunma mekanizmasıdır. Bizi başa çıkmanın zor olacağını düşündüğümüz şeylerden korur, ancak bu korumanın bir de bedeli vardır. Sorunu görmezden gelmek veya kaçınmak uzun vadede stresi artırır ve sorunun çözümünü zorlaşır. Kaçınma, bu tür davranışların ardındaki birincil motivasyon olsa da onu şekillendiren başka faktörler de vardır.

Genellikle toksik pozitiflik ve kalıcı iyimserlik fikirlerini sürdüren sağlıklı yaşam kültürü bazen manevi baypasın arkasındaki itici güç olabilir. İnsanlara herhangi bir olumsuzlukla baş etmedikçe iyi ve sağlıklı olamayacakları telkin edilir. Buradaki sorun ise, olumsuz duyguların normal olmasıdır ve genellikle bir şeylerin değişmesi gerektiğine işaret ediyor oluşlarıdır. Bu işaretleri görmezden gelmek daha kötü sorunlara yol açabilir.

İnsanların mutluluğa ulaşabilmelerinin yolunun kendini gerçekleştirmeyi hedeflemesi olduğunu söyleyen bireyci kültür aynı zamanda zor veya acı verici duygulardan kaçınma eğilimine de katkı sağlayabilir. Bireycilik acıya yol açan sorunları çözmeye çalışmak yerine insanlara kaderlerinden yalnızca onların sorumlu olduğunu telkin eder.

Sonuçlar
Manevi baypas her zaman kötü bir şey değildir. Sıkıntının şiddetli zamanlarında hayal kırıklığını veya kaygıyı geçici olarak gidermeye yardımcı olabilir. Ancak araştırmacılar bu yöntemin sorunları bastırmak için uzun vadeli bir strateji olarak kullanılması durumunda zararlı olabileceğine dikkat çekiyor. 

Manevi baypasın olumsuz etkileri olabilir. Bireysel refahı ve başkalarıyla olan ilişkileri etkileyebilir. Potansiyel olumsuz sonuçlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• Endişe
• Liderlere körü körüne bağlılık
• Karşılıklı bağımlılık
• Kontrol sorunları
• Kişisel sorumluluğu küçümsemek
• Duygusal karmaşa
• Kabul edilemez veya uygunsuz davranışlara aşırı tolerans
• Utanç 
• Manevi narsisizm

Manevi narsisizm, bireyciliği artırmanın bir yolu olarak manevi uygulamaların kullanımına gönderme yapar. Maneviyatın sadece bireyin gelişimine odaklanmak ve başkalarına zarar vermek için bir silah olarak kullanılması durumudur. 

Zor Duyguları Reddetmek
İnsanlar, deneyimledikleri duyguları hissetmemeleri gerektiğini düşündüklerinde genellikle manevi baypasa başvurur. Olumsuz duygular zaman zaman bunaltıcı olabilir. Kızgınlık, kıskançlık, iğrenme, sıkıntı ve öfke rahatsız edici olabilir ve insanlar bu tür şeyleri hissettikleri veya düşündükleri için kendilerini suçlu hissedebilir.

Manevi baypas olumsuz duygulara ve bu duygulara verilen tepkilere bakmak yerine bir kaçınma aracı haline gelebilir. 

Rahatsızlıktan kaçınmak için kendi olumsuz duygularınızı bastırmaya çalışmamanız gerektiği gibi diğer insanları sizi rahatsız eden duygulardan veya durumlardan kurtarma arzusundan da kaçınmalısınız. Başkalarını- koşullarından veya kendi kötü seçimlerinden- kurtarmaya veya korumaya çalışmak da bir tür manevi baypas girişimi haline gelebilir.

Başkalarının Duygularını Reddetmek

Manevi baypas, başkalarının ne hissettiğini reddetmek için bir araç olabilir. Manevi baypas başkalarına zarar veren şeyler hakkında sessiz kalmak için bir araç olarak da kullanılabilir.

Kişilerin acılarını ifade etmelerine izin vermek yerine zarar gören insanlara olumlu bakmayan bir insan oldukları söylenir. 

Sorumluluktan Kaçınmak

Manevi baypas insanların bilişsel uyumsuzluğun bir sonucu olarak hissedebilecekleri rahatsızlığı azaltmaya da hizmet eder. İnsanlar birbiriyle çelişen iki inanca sahip olduklarında veya inançlarına uygun olmayan şekillerde davrandıklarında kendilerini rahatsız hisseder.

Örneğin, kendinizin iyi bir insan olduğuna inanıyorsanız yaptığınız yanlışların sorumluluğunu almak için mücadele edersiniz. Eylemlerinizle bir başkasına zarar verdiğinizi kabul etmek sadece suçluluk duygusuna neden olmakla kalmaz aynı zamanda kendinizi iyi bir insan olarak görme arzunuzla da çelişir. Manevi baypas ise kendinizi sorumluluktan kurtarmanıza hizmet ederken suçu başkalarına yönlendirmenin bir yolu haline gelebilir. 

Başkalarını Yargılamak
İnsanları haklı öfkelerini ifade ettikleri için yargılamak da bir manevi baypas biçimidir. Öfke normal bir duygudur ve birçok olay ve duruma verilebilecek makul bir tepkidir. Öfke bir şeylerin yanlış olduğunu ve durumun düzeltilmesi gerektiğini bize söyler. Otantik bir maneviyat yaklaşımı sadece rahatsızlık verici oldukları için duyguları bastırmaz.

Öfke, kıskançlık ve hayal kırıklığı gibi zor duyguları hissetmek sorun değildir. Asıl mesele, bu duygularla sağlıklı yollarla başa çıkabilmektir. 

Acıyı Haklı Çıkarmak
Manevi baypasın bir başka örneği ise harekete geçmemeyi haklı çıkarmak için sözde manevi eylemlere yönelmektir. Örneğin, "bir nedenden ötürü böyle oldu", "Doğanın/Tanrı'nın amaçladığı gibi oldu" gibi şeyler söylemektir. Böyle bir yaklaşım insanları sorumluluk almaktan alıkoymanın yanında olanların doğal, değiştirilemez veya ilahi bir güç tarafından olduğunun var sayılmasına sebep olabilir.   

Bu tür açıklamalar, her şeyi olduğu gibi kabul etmeye neden olabilir ve bir fark yaratmak için atabileceğimiz adımlara odaklanmayı engeller.  Bazı durumlar kontrolümüz dışında olabilir veya değişimi zorlaştıran engellerle karşılaşabiliriz, ancak bir durumu daha iyi hale getirmek için neler yapabileceğimizin sorumluluğunu da kabul etmek önemlidir.

Baypas, insanların travmaların olumsuz etkilerini yaşadığı durumlarda mağdurun suçlamasına da neden olabilir.  İnsanlara yorgunluk, endişe, depresyon ve stresin fiziksel ve psikolojik belirtilerinden kaçınmak için olumsuz olmayı bırakmaları gerektiğini söylemek esasen onlara kendi acı ve ıstıraplarından bizzat onların sorumlu olduklarını söylemek anlamına gelir. 

Büyümenin Engellenmesi
Manevi baypas bazı başa çıkma mekanizmalarından daha az zararlı olsa da yine de bireyin büyüme ve potansiyelini gerçekleştirme yeteneğine zarar veren olumsuz sonuçlara yol açabilir. Duygusal gelişimi engelleyebilir ve hatta otantik maneviyata set çekebilir. 

Manevi baypas, bazen üstün hissetmek için anlamlı bir eylemde bulunmak zorunluğu olarak "manevi" faaliyetlere katılmayı da içerebilir. Bir çatışmadan bahsetmek yerine meditasyon yapmak gibi. Topluluğunuza katılım sağlamak yerine bir ibadethaneyi ziyaret etmek gibi. Rahatsızlığınızla yüzleşmek yerine bir dua okumak gibi. Sorun, bu manevi uygulamalara katılmakta değildir. Sorun, onları kendinizi daha iyi hissetmek için bir kalkan olarak kullanmaktadır. 

Bu nedenle manevi baypası hem kendinizde hem de diğerlerinde fark etmek kolay olmayabilir. Meditasyon stresle başa çıkmaya yardımcı olabilir. Kıymetli yerleri ziyaret etmek topluluğunuzla bağlantı kurmanıza yardımcı olabilir. Dua etmek rahatsız edici bir gerçekle yüzleşirken size huzur veya rahatlık hissi verebilir. Aradaki fark ise bu eylemlerin arkasındaki niyetlerde yatmaktadır. Bu uygulamalar kendinizi manevi olarak diğerlerinden üstün hissetmenin bir yolu haline gelirse büyümeyi engelleyen manevi bir baypasa dönüşmüş olabilir. 

Sağlıklı maneviyat büyümenize yardımcı olurken baypas sizinle otantik büyüme arasında bir engel oluşturur. 

İpuçları ve Püf Noktaları
Manevi baypas, tehdit edici bulduğumuz şeylerden korumanın bir yolu ortaya çıkabilir, ancak önemli bir gerçeği göz ardı eder: Hangi duyguları deneyimleneceğimizi seçemeyiz. Hayat tek başına iyi düşünceler ve duygulardan ibaret olamaz. Yüksekleri deneyimlemek için alçaklara da katlanmalıyız. 

Manevi baypas eğilimiyle yüzleşmeye çalışmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır:

Duyguları iyi veya kötü olarak etiketlemekten kaçının. Bazı duygular olumsuz veya zor gelse de bir amaca hizmet eder. Duygusal deneyimler yanlış veya tabu değildir ve bu duyguları hissetmek sizi kötü biri yapmaz. Duygularınızı kabul ederek görmeyi deneyin ve tüm duygusal durumların geçici olduğunu unutmayın.

Olumsuz düşünce ve duyguların bir amaca hizmet ettiğini unutmayın. Yaşamın amacı bu tür düşüncelere sahip olmaktan kaçınmak değildir, aksine bu düşünceleri olumlu eylemlere dönüştürebilmektir. Bir sorunu görmezden gelmek onu çözmeyecektir.

Rahatsız edici duyguların genellikle bir şeylerin yanlış olduğu ve bir şeylerin değişmesi gerektiğinin bir işareti olduğunu unutmayın. Sürekli kaçınarak bu rahatsızlığı azaltmaya çalışıyorsanız size sıkıntı veren durumlar değişmeyecektir. Bu rahatsız edici duygulara kaçınılması gereken bir yükten ziyade bir dönüşüm fırsatı olarak bakın.

Manevi baypasın duyguları kabul etmeyi zorlaştırmasının yanında maneviyatın hayatınızda olumlu bir güç olabileceğini unutmayın. Araştırmalar, maneviyatın fiziksel ve zihinsel faydaları olduğunu göstermektedir. İnsanlar genellikle umudu canlandırmak, sıkıntıyla başa çıkmak, destek bulmak ve yaşamda anlam bulmak için maneviyata yönelir. 

Çalışmalar, manevi eylemlerde bulunan kişilerin depresyona daha az yatkın olduklarını, stresle daha iyi başa çıktıklarını, daha iyi bir sağlığa sahip olduklarını ve daha iyi bir psikoloji içinde olduklarını göstermiştir.

Hatalar için kendinize fazla yüklenmeyin. Büyümek bir süreçtir ve özellikle zor bir şeyle başa çıkmaya çalışırken eski alışkanlıklara geri dönmek kolaydır. Maneviyat hayatınızda olumlu bir güç olabilir ve birçok manevi uygulama stres yönetimine yardım eder. Manevi baypastan kaçınarak maneviyattan daha uyumlu ve doyurucu bir yaşam için destek almak mümkündür. 

Çeviren: Klinik Psikolog Rabia Yavuz
Web: rabiayavuz.com Eposta: rabia.yavuz@gmail.com Instagram: @klinikpsikolograbiayavuz
Kaynak: https://www.verywellmind.com/what-is-spiritual-bypassing-5081640