62f515b828616__images.jpeg

Mütevazı Olup Olmadığınızı Nasıl Anlarsınız?

11.08.2022

Tyrone Sgambatı

Sınırlarınızın ne kadar farkında olduğunuzu anlamanın ve entelektüel alçakgönüllülüğünüzü geliştirmenin birçok yolu vardır.

Son zamanlarda psikologlar entelektüel alçakgönüllülük ile başarısızlık karşısında daha fazla çabalamak, daha az kutuplaşmış inanç ve tutumlara sahip olmak ve başkaları tarafından sıcak ve dostça karşılanmak gibi bazı durumlar arasında bağlantı olduğunu keşfettiler. Peki, entelektüel olarak alçakgönüllü olmak için gerekenler nelerdir ve mütevazi olup olmadığınızı nasıl anlarsınız?

Gerçekte ne kadar alçakgönüllü olduğunuzu bilmek kolay değildir. Eğer etrafta dolaşıp çoğu insandan daha alçakgönüllü olduğunu düşünüyorsanız, öyle olmama ihtimaliniz yüksektir. Tam da bu nedenle, alçakgönüllülük gibi bir özellik, bilim adamları ve diğerleri için ölçülmesi zor bir niteliktir. Yine de entelektüel olarak ne kadar alçakgönüllü olduğunuzu anlamaya çalışmanızın ve bu özelliği geliştirmenin yolları da var.

Alçakgönüllülüğü Ölçmekle İlgili Problem

Entelektüel alçakgönüllülük son yıllarda yoğun bilimsel çalışmaların konusu olmasına rağmen bilim adamları arasında bu durumun en iyi nasıl ölçüleceği konusunda tartışmalar devam etmektedir. Bu tartışma temel bir soruyla başlar: Entelektüel alçakgönüllülük nedir? Çoğu bilim adamı, entelektüel sınırlarınızın ve inançlarınızın yanılabilirliğinin farkında olmanın entelektüel alçakgönüllülüğün önemli bir parçası olduğu konusunda hemfikirdir, ancak bunun ötesinde net bir fikir birliği yoktur. Bazı araştırmacılar da başkalarının fikirlerini nasıl değerlendirdiğimiz ve inançlarımızı nasıl ifade ettiğimiz gibi şeylerin de entelektüel alçakgönüllülüğün bileşenleri olduğunu öne sürmektedir.
/website/assets/images/my1/images/62f515c3cdeed__images-2.jpeg
Yakın zamanda, Journal of Personality Assessment'ta yayınlanan bir araştırma entelektüel alçakgönüllülük hakkındaki teorileri ve ölçekleri gözden geçirdi ve iki temel boyutun olduğunu ifade etti. Hem içsel hem de dışsal alçakgönüllülük, kişinin zekasının ve inançlarının kendine yönelik veya başkalarına yönelik olmasıyla ilgili olabilir, ancak içsel entelektüel alçakgönüllülük, bireyin düşünce ve görüşleri ile sınırlıdır, dışsal olan ise davranışlarla ilgilidir.

İç ve dış entelektüel alçakgönüllülük arasındaki farklar, kendimizde alçakgönüllülüğü nasıl algıladığımız konusunda önemli çıkarımlara sahiptir. Davranışlardan oluşan ifade edilmiş entelektüel alçakgönüllülük bir arkadaşınız tarafından sizinle ilgili olarak yorumlanırken kendi içsel alçakgönüllülüğünüzü yalnızca siz değerlendirebilirsiniz. 

Size de araştırmacıların katılımcılara sorduğu sorulardan birini kendinize sorarak başlayabilirsiniz: “Yanlış olabilir diye kendi fikirlerinizi, duruşunuzu veya bakış açınızı hiç sorgular mısınız?” Bu tür sorulara yanıt ararken başka bir sorunla karşı karşıya kalırız: Bireyler gerçekten kendi entelektüel alçakgönüllülüklerini doğru bir şekilde değerlendirebilecek donanıma sahipler midir?

Sorun şu ki, insanlar doğru öz değerlendirme yapmayı zorlaştırabilecek birçok önyargıya ve kör noktalara sahiptir. Olumsuz duygular yerine olumlu duyguları tercih ettiğimiz için kendimizi gerçekte olduğumuzdan daha iyi görmeye meyilliyizdir. Bu tür önyargılar üzerine yıllarca yapılan araştırmalar, bireylerin güçlü ve sistematik bir şekilde kendilerini "zeki" ve "arkadaş canlısı" gibi makbul sayılan özellikler söz konusu olduğunda ortalamanın üzerinde değerlendirdiklerini göstermektedir. Ya da "dürüst olmamak" gibi istenmeyen özelliklere sıra geldiğinde ise kendilerini ortalamanın altında değerlendirirler. 

Ne yazık ki, bu sorun için mucizevi bir çözüm yok ve bilim adamları entelektüel alçakgönüllülüğü değerlendirmek için öncelikle öz-bildirim anketlerini kullanır. Yine de iyi iyi bir haberimiz var: Birkaç ölçek doğrulama çalışması, bu önyargılara rağmen, entelektüel alçakgönüllülük öz bildirimlerinin, entelektüel alçakgönüllülük kavramıyla tutarlı olan davranış kalıp ve tutumlarıyla bağlantılı olduğunu göstermektedir. Bu, bireylerin kendi entelektüel alçakgönüllülüklerini mükemmel bir şekilde değerlendirebilecekleri anlamına gelmez, ancak öz değerlendirmenin dikkate alınması gerektiğini gösterir. Yapılması gereken insanın kendini yükseltme eğiliminin farkında olmaktır.

/website/assets/images/my1/images/62f515e515eeb__images-3.jpeg

Kendi Entelektüel Alçakgönüllülüğünüzü Keşfetmek

Makalenin ilerleyen bölümlerinde dört farklı entelektüel alçakgönüllülük türünü ve her birini nasıl geliştirebileceğinize dair bazı ipuçlarını bulacaksınız. 

Bahsi geçen entelektüel alçakgönüllülüğün boyutlarını hatırlayalım: içsel ve dışsal, öz-yönelimli ve diğer-yönelimli. Yazarlar bu boyutların dört tür entelektüel alçakgönüllülük yarattığını öne sürüyor. Bunları, entelektüel olarak alçakgönüllü olma kapasitenizi değerlendirmek için bir çerçeve olarak kullanabilirsiniz.

1. İçsel benliğe dönük entelektüel alçakgönüllülük. Bu boyut dürüstçe kendiniz hakkında sorgulama yapmanızı gerektirir. Örneğin, sahip olduğunuz bir fikri değiştirmeye açık mısınız? İnançlarınızdan birinin nedenlerinin yanlış olup olmadığını hiç düşündünüz mü? İnançlarınızın gücünü kanıtınızın gücüne göre ayarlıyor musunuz? Cevaplar aklınıza gelmeye başladığında bir dakikanızı ayırın. Sonra yanıtlarınızı ve herhangi bir önyargılı düşünceniz olup olmadığını incelediğinizden emin olun.

Bu tür bir entelektüel alçakgönüllülüğü geliştirmek isteyen okuyucular için farkındalık alışkanlığı kazanmak atılacak ilk büyük adımdır. İnançlarınızı ve fikirlerinizi, özellikle sizin için önemli olanları periyodik olarak kontrol etmeyi deneyin. Bu inançları destekleyen kanıtların gücüne, onları sorgulayıp sorgulamadığınıza ve fikrinizi değiştirmeye ne kadar açık olup olmadığınıza dikkat edin. Kontrol etmek entelektüel alçakgönüllülüğü oluşturur ve bunu yapmak nerede yetersiz kaldığınızı anlamanıza yardımcı olur.

2. İçsel ve diğer-yönelimli entelektüel alçakgönüllülük. Bu tür bir entelektüel alçakgönüllülük, başkalarıyla ilgili düşünce ve farkındalıkla ilgili olandır. Öncelikle, biraz kendiniz hakkında düşünmelisiniz. Mesela, kendinize, sizin fikir ve inançlarınızdan farklı fikir ve inançlardaki entelektüel değeri tanıyıp tanımadığınızı sorabilirsiniz.

Cevap vermeden önce, bu sorunun kapsamının ne kadar geniş olduğunu kabul etmek önemlidir. Bir arkadaşınızın yeni bir film hakkındaki görüşüne değer vermek kolay olabilir, ancak birinin neden sevmediğiniz bir siyasi adaya oy verdiğini anlamak kolay olmayabilir. Aslında araştırmalar, bir tartışmayı anlaşmazlık olarak algıladığımızda veya tartıştığımız kişiyi ahlaksız olarak değerlendirdiğimizde, entelektüel olarak alçakgönüllü olma ihtimalimizin daha düşük olduğunu gösteriyor.

Çoğu zaman, bilgilerimiz eksik bile olsa diğer insanlar ve inançlar hakkında hızlı çıkarımlarda bulunuruz. Kitapları kapaklarına göre yargılama eğilimindeyizdir. Entelektüel olarak alçakgönüllü bir kişinin kesin yargılardan kaçınacağı yer tam da burasıdır, çünkü kitabı “okumadığınız” sürece bilginiz sınırlıdır. Örneğin, birinin en az sevdiğiniz siyasi adaya oy verdiğini duymak sizde olumsuz bir tepki uyandırabilir. Ancak, kararına nasıl ulaştığını veya onu ikna eden kanıtların niteliğini bilmiyor olabilirsiniz. Kendinizi bu durumda bulursanız, merak etmeyi deneyin! Bir karar vermeden önce resmin tamamını hem sizin hem de karşınızdakinin tarafını anlayın. Sonuçta başkalarının oy tercihine onları dinledikten sonra hâlâ katılmamanız mümkündür ve bunda bir sorun da yok. Bu tür entelektüel alçakgönüllülük için fikrinizi değiştirmek zorunda değilsiniz, sadece diğerlerini ve onların inançlarını adil bir şekilde değerlendirmeniz gerekir.

3. Kendi kendini yöneten entelektüel alçakgönüllülük. Bu tür bir entelektüel alçakgönüllülük, kendi inançlarınız ve tutumlarınız hakkında tutarlı bir şekilde davranıp davranmadığınızı fark etmeyi amaçlar. Bu durum hem doğrulayıcı hem de doğrulayıcı olmayan kanıtları aktif olarak aramak ve hatalı olduğunuzda bunu kabul etmeye istekli olmakla alakalıdır. Bunu yapabilmek için ne kadar alçakgönüllü olduğunuzu belirlemenize yardımcı olması için çevrenizden yardım alabilirsiniz. Kendinize ve başkalarına sormak, muhtemelen eylemlerinizin gerçekte ne kadar entelektüel olarak alçakgönüllü olduğuna dair daha doğru bir çerçeve oluşturmanıza yardımcı olacaktır. 
/website/assets/images/my1/images/62f515ffdbd82__images-4.jpeg
Çoğu insan bir şey hakkında yanıldığını fark etse de bunu kabul edemeyebilir. Bu durum içsel ve dışsal entelektüel alçakgönüllülük arasındaki kopuklukla ilgilidir. Durumu kurtarmak için yanıldığını kabul etmemek içgüdüsel olsa bile araştırmalar, entelektüel olarak alçakgönüllü olarak algılanan ve yanıldığını kabul eden insanların diğerleri tarafından daha olumlu görüldüğünü göstermektedir. Yani, yanılıyorsanız, bunu kabul edin!

4. İfade edilen ve başkalarına yönelik entelektüel alçakgönüllülük. Bu alçakgönüllülük biçimi, belki de en sık çatışmalar sırasında ortaya çıkar ve başkalarının inançlarına ve tutumlarına yönelik entelektüel alçakgönüllülük biçimlerini kapsar. Siz ve eşiniz (veya belki yakın bir arkadaşınız) aynı fikirde olmadığınızda onun bakış açısına nasıl yaklaşırsınız? İyi niyetle yaklaşmaya istekli misiniz, yoksa her şeyi yanlış anladıkları konusunda ısrar ediyor musunuz? En iyilerimiz bile ikinci şıkta takılı kalabiliriz. Ancak bu entelektüel kibrin en yaygın örneğidir. Bu tür entelektüel alçakgönüllülük geri bildirim bağlamında da ortaya çıkabilir. “Daha iyi bildiğiniz” gerekçesiyle geri bildirimleri görmezden gelmek kolaydır. Bunu yaparak yalnızca fikirlerinizin eleştirdiklerinizden daha üstün olduğunu öne sürmekle kalmaz, aynı zamanda kendi kör noktalarınızda yatan değerli iç görü fırsatlarını yakalama şansınızı da kaçırırsınız.  Bu, size en yakın olanlarla iletişim kurarken kullanabileceğiniz mükemmel bir entelektüel alçakgönüllülük türüdür. Çatışmada onları işittiğinizi hissedip hissetmediklerini, görüşlerinizin onlarınkinden daha üstün olduğunu düşündürüp düşündürmediğinizi ve geri bildirim almakta nasıl olduğunuzu onlara sorun. Cevap sizi şaşırtıyorsa, entelektüel olarak alçakgönüllü olmaya çalışmak için bir nedeniniz daha var demektir.

Entelektüel olarak ne kadar alçakgönüllü olduğunuzu bilmek kolay bir iş değil ve entelektüel olarak alçakgönüllü olmak da hiç kolay değil! Bu zorlukların temelinde hepimizin paylaştığı insani özellikler ve önyargılar var. Kendimizi yüceltiriz, anlaşmazlıklarda hemen savunmaya geçeriz, kitapları kapaklarına göre değerlendiririz ve bu liste böyle uzayıp gider. Yine de bilim bize entelektüel alçakgönüllülüğün bu dört yönünü geliştirmenin yeni şeyler öğrenmenize, ilişkilerinizi geliştirmenize ve daha az bölünmüş bir dünya yaratmanıza yardımcı olabileceğini söylüyor.

Daha derine inmek ve entelektüel alçakgönüllülüğünüzü değerlendiren bilim temelli bir teste girmek isterseniz, lütfen yeni Greater Good entelektüel alçakgönüllülük testini uygulayın!

Çeviren: Uzman Klinik Psikolog Rabia Yavuz
Web: http://www.rabiayavuz.com
Eposta: rabia.yavuz@gmail.com
Instagram: https://www.instagram.com/klinikpsikolograbiayavuz/

Kaynak: https://greatergood.berkeley.edu/article/item/how_do_you_know_if_youre_actually_humble?utm_source=Greater+Good+Science+Center&utm_campaign=14ad228887-EMAIL_CAMPAIGN_GG_Newsletter_July_14_2022&utm_medium=email&utm_term=0_5ae73e326e-14ad228887-74628367

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR