60c7a703959ad__1.png

BİLİŞSEL NEZAKET NEDİR?

14.06.2021
Zihnimize İyilik Etmek

İdeal olarak, değerli kaynaklara yatırım yapar ve elde ettiğimizde ise onları korumak için çaba gösteririz. Günlük hayatımızda para ve zaman gibi değerli kaynakları dikkatli kullanmayı çoğu zaman başarsak da, tartışmasız en değerli varlığımız olan bilişsel varlığımız için bunu yapmanın önemini bile fark edemiyoruz. Günümüz bilişsel psikolojisinin doğuşunu, genellikle "Bilişsel Devrim" olarak adlandırılır. Bu devrim, psikoloji içindeki düşünce çalışmalarına oldukça büyük katkılarda bulunmuştur. Bunun gibi, yalnızca bir çalışma alanını değil, yaşamlarımıza da büyük katkıda bulunacak yeni bir bilişsel devrime ihtiyacımız var. Bu devrimi karşılayacak yol ise bilişsel nezaketten geçer.

/website/assets/images/my1/images/60c7a8408cba0__2.png

Bilişsel nezaket, bireysel ve toplumsal kaynaklı bilişsel yeteneklerimize temel bir değer atfeden, ruhun kendi zihnine karşı cömertliğidir. Bilişsel nezaket, akıl yürütme, anlama, hayal etme, üretme gibi muazzam bilişsel yeteneklerimize dikkat çeker. Kendimiz için herhangi bir karşılık beklentisi olmaksızın başkalarına da sunulur. Başkalarını destekleyip güçlendirmekle de ilgilenir. 

Bilişsel nezaket, bilimin bize zihnimizin nasıl çalıştığına dair söyledikleri ışığında, her insanın tam bilişsel potansiyelini özgürleştirmeyi ve güçlendirmeyi yaptığımız her şeye nasıl uygulayabileceğimizi düşünmeye teşvik eder. Bir örnek düşünecek olursak, zihnimize etkili bir şekilde nazik olmak, zihnimizin nasıl çalıştığına dair doğru bir anlayışa bağlı olduğu için, bir araştırma bulgusuyla başlamak uygun olur:
/website/assets/images/my1/images/60c7a870f2133__3.png

“Şeffaflık Yanılsaması” Araştırması

Şeffaflık yanılsaması, insanların düşüncelerinin tutumlarının ve duygularının başkaları tarafından açıkça okunabilir olduğu yanılsaması için kullanılan bir terimdir. Örneğin, yalan söylemeye teşvik edilen katılımcıların, yalanlarının başkaları tarafından anlaşılabilme ihtimaline olan inançlarının, gerçekte olduğundan daha yüksek olduğu görülmüştür.
Bu araştırma bulgusunu bilişsel nezakete uygularken,  günlük yaşamlarımızdan bir örneği düşünebiliriz. Yürüyüşe çıktınız ve bir otoparktan çıkmak üzeresiniz. Bir arabanın da çıkışa yaklaştığını fark ediyorsunuz ve sürücünün sizi görüp görmediğinden veya durmayı planladığından emin değilsiniz. Sürücü de sizin hakkınızda benzer bir şey merak ediyor olabilir. Dolayısıyla şeffaflık yanılsaması bize, niyetlerimizin açık olduğunu düşünsek bile, öyle olmayabileceğini söyler.

 

Vücudunuzu buna göre ayarlayarak ve bilinçli olarak aracının arkasından geçmeyi düşünüyorsunuz, çünkü o an yapılması en güvenli hareket bu olabilir. Ancak bunu araç şoförüne bu hareketi yapacağınıza dair sinyal vermiyor olabilirsiniz. Aslında, niyetinizi bir şekilde ifade ederek, sürücünün bir sonraki hareketinizi yanlış bir şekilde tahmin etme olasılığını önemli ölçüde azaltmış olursunuz ve belki de bir kazayı da önlemiş olursunuz.

 

Başka bir örnek olarak şimdi, yakından ilgilendiğiniz bir konuyla ilgili bir seminere katıldığınızı hayal edin. İlginizin sunucu için aşikar olmasını beklersiniz. Yine de şeffaflık yanılsamasını da biliyorsunuz. İlginizin göstergelerini kasıtlı olarak ifade etmek, izleyicinin umursayıp umursadığını anlamaya çalışan bir sunucunun bilişsel kapasitesini özgürleştirebilir. Semineri dinlerken öne doğru eğilerek oturmanız, başınızı sallayarak anladığınızı ifade etmeniz ve biraz daha fazla göz teması kurmanız sunumla ilgilendiğinizin kasıtlı göstergeleri olabilir.

/website/assets/images/my1/images/60c7a889876fb__5.png

Şeffaflık yanılsaması farkındalığını, birbirimizin düşüncesini kolaylaştırma ve geliştirme hedefiyle başka hangi bağlamlarda uygulayabiliriz? Bu farkındalık neyi iletmeyi hedeflediğimizi, nasıl ve kiminle iletişim kurmayı seçtiğimizi nasıl değiştirebilir? Bunu çeşitli rollerimize (lider, doktor, hasta, öğretmen, öğrenci, ebeveyn) nasıl getirebiliriz? 

Şeffaflık yanılsaması, zihnimizin nasıl çalıştığına dair yalnızca bir bulgudur. Çok daha fazlası var, ve her biri, bilişsel nezakete ulaşmak için bir başlangıç noktası sayılabilir. Birbirimizin ve kendimizin zihnine, oldukları kadar değerli, ve inanılmaz bir kaynak olarak gerçekten önem verirsek aslında bir çok şey mümkün.



Hazırlayan: İlayda Deringör
Kaynak: Yu, K. (April 12, 2021) What Is Cognitive Kindness?. Psychology Today.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/choice-matters/202104/what-is-cognitive-kindness?amp=&__twitter_impression=true&s=08

 

Facebook
Facebookta Paylaş
Twitter
Twitterda Paylaş
Twitter
E-Posta ile Paylaş
Whatsapp
Whatsappta Paylaş

ÖNCEKİ HAFTALAR