Neden Utanıyoruz?
Çeviren: Kübra Özdem
Uyarı: Eğer psikolojik bir deneye katılırsanız, kendinizi oturduğunuz yerde kıvranırken bulabilirsiniz. Örneğin; popüler bir çalışmada, deney katılımcılarından şarkı söylemelerini istenir ve bu görüntüler kaydedilir. Sonrasında bu kayıtların üzerinden müzik sesi çıkartılır, kişilerin kendi sade seslerinin nasıl detone olduğu katılımcılara izletilir. Bir başka çalışmada ise, katılımcıların göz izleme yazılımı ( gözlerini kamera ile takip edip nereye baktığını kayıt eden) ile izlendikleri söylenir ve bir süre verilen fotoğraflara bakmaları beklenir. Bu süre sonunda kişiler, uzun bir sure fotoğraftaki mayolu akranlarının kasıklarına baktıklarına inandırılırlar. Her iki deney sonunda da utangaç bakışlar ortaya çıkar.
California ÜniversitesindenDoktor Christine Harris’e göre, utanmak, bu duyguyu deneyimleyen kişi için zor olduğu kadar araştırma açısından da son derece faydalı.
Harris’e göre utanma duygusu o kadar hızlı harekete geçiyor ki, bu durum hemen herkes için ne kadar güçlü bir baskı olduğunu gösteriyor.
Araştırmacı Harris; utanmanın güçlü ama aynı zamanda kafa karıştırıcı bir duygu olduğunu da ekliyor. Peki, bizi bu kadar rahatsız eden bir duyguyu nasıl bu kadar hızlı ve çabuk hissediyoruz? Bu kırılganlığın arkasındaki eğilim nedir? Psikologların araştırmalarına göre, bu karmaşık his fayda ve zararları bir arada barındırıyor. Utanma sosyal ilişkileri düzenleyebilir hatta karakterimizin daha olumlu sergilenmesini sağlayabilir ama aynı zamanda bu sıkılgan haller bizim parlak kararlarımıza gölge düşürebilir.
Neden kırmızı surat?
Harris’e göre; utanma aslında insanların sosyal etkileşimlerini besleyen bir duygu olarak gelişmiştir.Toplu yaşam uzun bir süredir hayatımızda iken, yaşam içinde sosyal normları bozmak, zarar vermek hiç istemesek dahi bazen yaparız. Utanma burada hızlıca ve kuvvetli bir şekilde işlemeye başlıyor. “ Aslında öyle yapmak istememiştim” .
Son araştırmalar utanmanın sosyal taraflarını anlamamızda yardımcı oldu.Stanford üniversitesindenöğretim üyesi MathewwFeinberg, California ÜniversitesindenDokrorRobbWiller ve DacherKeltner utanmanın sosyal anlamda faydalarını araştırdılar. Araştırmacılar, utandıklarını belli eden, dış görünüşleriile anlaşılmasını sağlayan ( Sendeleyen ve geğiren) insanların, etraflarına daha faydalı, kibar ve cömert insanlar olma eğiliminde olduklarını belirledi.(Journal of PersonalityandSocialPsychology, 2012). Hatta bu insanlardanlaboratuvar deneyi esnasında, yabancılar ile çekilişbiletlerini paylaşmaları istendiğinde daha cömert davrandıkları gözlemlendi.( Bu deneyde kişilere çekiliş biletleri dağıtılır ve paylaşmaları istenir. Utanma duygusu daha yoğun olan kişilerin, biletlerini daha çok paylaştıkları gözlemlenir).
Feinberg ve çalışma arkadaşlarına göre, araştırmanın bir diğer yönü ise; açığa vurulan utanmanın daha fazla sosyal fayda sunduğunu gösteriyor. Burada performans sergileyen aktöre araştırmacı ya övgü yağdırıyor ya da yeriyor. Bu iki hareket sonrasında, aktör utanma duygularını sergilediğinde, katılımcılar aktörüdaha güvenilir buluyor ve daha kabul görüyor.( Bu deneyde ise bir aktör deney katılımcılarının yani utanmaları ölçülen kişilerin önünde performans sergiliyor. Sonrasında araştırmacılar gelip bu aktörleri övüyor veya yeriyor. Katılımcılar aktöre yapılan bu davranışı izlerken, eğer aktör daha fazla utanma belirtisi sergiliyor ise katılımcılar o aktörü daha güvenilir buluyorlar).
Feinberg’egöre insanlar utanma duygusunu görmekten hoşlanmasalar da büyük resime baktığımızda bunun bir artısı olduğunu görüyoruz. Ancak bu durumda utanmanın sağladığı bu artı, kişiyi kimin izlediğine bağlı olarak değişiyor. Meksika Ulusal Özerk üniversitesinden (National Autonomous University of Mexico) sosyal psikolog Anja Eller’egöre, kişiler kendi sosyal çevrelerinden olan insanların önünde hata yaptıklarında çok daha fazla utanıyorlar. Bunun yanında, kişiler kendi çevrelerinin dışında insanların, özellikle kendilerinden daha alt kademede gördükleri kişiler karşısında bir hata yapıp, aptal durumuna düştüklerinde daha az utanıyorlar. (EuropeanJournal of SocialPsychology, 2011). Eller, bu izleyen kişileri grup içi ve grup dışı insanlar olarak çeşitlendiriyor, sonuçta ise grup içi insanların görüşlerine daha çok önem verdiğimizi vurguluyor.
Tüm bu bulguların, gruplar arası ilişkiler açısından çok anlamlı sonuçları olabilir. Eller’a göre çoğu zaman, utanma adaptif (uyarlanan) bir şeydir. Duygularımızı ifade etmek sosyal ilişkileri tamir eder ve affediciliği ortaya çıkarır. Feinberg in gösterdiği gibi, bu utanma halini sergilemek, güvenilirliği bile artırabilir. Ancak öte yandan, başka bir sosyal grubun önünde hata deneyimlemek veya utandığımızı sergilemek önyargıları artırıp ‘biz’ ve ‘onlar’ arasındaki mesafeyi genişletir.
Eller’agöreiki sosyal grup arasındaki ilişkilerin artması önyargıların azalmasını sağlar. İnsanlar dış grubun üyelerini tanımaya başladıkça; birbirlerinin diğerleri tarafından nasılalgılandığını daha çok önemser, herhangi bir tuhaf durumda utanma ihtimalleri ise dolayısıyla daha fazla artar. Sonuç olarak birazcık utanma sosyal farklılıklar arasında köprü kurmaya yardımcı olabilir.
YARGILANMAK
Harris’e göre, tüm bunlara rağmen utanmanın karanlık bir tarafıda yok değil. Hafifçe kızarmaya başlama, sevimli ve zararsız gözükebilir. Ancak utanmanın, daha fazla görünenetkileri başladıkça, utanmanın daha sağlam sonuçları oluşur. Hatta insanlar hayatlarını ve sağlıklarını bu sebepler ile riske atarlar.
Buna tipik bir örnek, prezervatif alışverişidir. Duke Üniversitesinden araştırmacılara göre prezervatif almak çoğunlukla utanmaya yol açıyor. Korunmak için kondom alıp o sırada beklemeye utananlar bu sefer seksüel olarak geçen hastalıklar vehamiliklerin riskini alıyor. (Psychology, Health&Medicine, 2006).Bu durum, utanmanın, hayatımızda iyi olma halimizi etkileyen faktörlerinden sadece bir tanesi. Erkekler prostat kontrolünü atlayabiliyor, kadınlar mamografilerini es geçebiliyor, daha büyükler yardımları duymaktan kaçınabiliyor, ve tüm kademeden insanlar bu garip semptomlardan bahsetmekten ve doktora görünmekten kaçınabiliyorlar.
Harris’e göre utanma duygusu, bundan korkan insanların gerçekten çok mantıksız ve saçma hareketler yapmalarına sebep olabiliyor. Bu duygununkendisinianlamak,,hareketleriniengelleyenutanmaduygusunuikikeredüşünmelerigerektiğindeinsanalarayardımcıoluyor.
Ancak maalesefDoktor Harris, insanlara bu duygu ile ilgili nasıl yardımcı olabileceklerini çok iyi bilmediklerini belirtiyor. Bazı insanlar için, bu duygu hayatı felç edici olabiliyor. Hatta sadece sağlık açısından değil, diğer sosyal durumlarda da arkadaş edinmekten sevgili ile görüşmeye kadar birçok durumda hayatları olumsuz yönde etkiliyor. Harris, insanların utanma duygusu ile nasıl başa çıkacaklarını gösterecek bir yol henüz bulamadıklarını ekliyor.
İyi haber ise, diğerinsanlar bizi, bizim kendimizi yargıladığımız kadar ağır yargılamıyor olmaları. Williams College’denDoktor KennethSavitskyve çalışma arkadaşları, gönüllülere sosyal bir aksilik veya umumi, halka açık bir alanda hata yaptıklarını düşünmelerini istiyor. Örneğin;bir alışveriş merkezinde, çok düşük statülü bir dükkânınpoşetini taşırken, sınıf arkadaşlarıyla çarpışmak veya kütüphaneden aldığı kitabın kaydını yaptırmayı unutmaları sonucu alarmların çalışması gibi. Ayrıca araştırmacılar, katılımcıları, gözlemleyenlerin önünde ve kötüleyici bir şekilde tarif ederek utandırıyorlar. Tüm bu durumlarda şu bulunuyor ki gözlemleyen kişiler, utanan insanların tahmin ettiklerinden çok daha az yargılama yapıyorlar. (JournalofPersonalityandSocialPsychology, 2001).
Bu sebeplerden ötürü;bir daha ki sefere kaldırımda yürürken tanıdık birinin adını unuttuğunuzda veya tüm gün fermuarınızın açık kaldığını fark ettiğinizde, derin bir nefes alın ve silkelenin. Yakut kırmızısı yanaklarınız ve gergin gülümsemeniz belki dekarakterinizi en iyi şekilde ifade ediyordur.
KARMAŞIK DUYGU
Utanma duygusu bilinçli bir duygu olarak anılır. Bazı duygular, örneğin kızma,şaşırma ve korku otomatik olarak gerçekleşirken çok fazla bilişsel (düşünsel) süreç içermezler. Aksine bilinçli duygular olarak bilinen, utanma, suçlu hissetme, gurur duyma ve övünme gibi duygular çok daha karmaşıktır. Daha çok içe bakış ve öz değerlendirme ister.(Yani daha çok kendimizi anlamaya çalışma ve değerlendirmeye çalışma gerektirir.)
Tipik olarak, kişi utandığında, bir zaman sonra bazı davranışlar ortaya çıkar. Örneğin bir kadın yeni tanıdığı bir kişiyi yanlış isim ile çağırdığında, gülümsemesini bastıracak, kafasını başka tarafa çevirecek ve bakışlarını başka tarafa yönlendirecektir. (Harris’e göre kişinin kızarmasıda muhtemeldir ancak evrensel değildir.) Bu durumun sahne arkasında, belirgin fizyolojik sebepler yatar. Kızma korku gibi duygularımızda, kalp atışı ve tansiyon aniden yükselir. Harris’e göre utanma anında ise bu iki ölçüm ilk başta yine aniden artar. Ancak biraz sonrasında kalp atışı tekrar yavaşlarken tansiyon hızla artmaya devam eder. (Journal of PersonalityandSocialPsychology, 2001).Harris’egöre bu ilişki aslında utanmanın tek işareti olabilir.
California üniversitesininnöroloji bölümünden,doçentVirginiaSturm ve meslektaşları, utanmanın neden kaynaklandığı konusunda, beynimizde gri bir bölgenin etkisi olduğunu bulmuşlardır. Sturm,frontotemporaldemanslıyani kişilik ve davranış düzeyinde derin değişikliklere yol açan bir beyin hastalığı olan kişiler ile çalışmıştır. Bu hastalar hiçbir utanma hissetmeden sosyal olarak uygun olmayan şeyler söyler veya davranışlarda bulunurlar. Bu kişiler ile yapılan çalışma sonucunda,hasta kişilerin pregenualanteriorcingulatecortex adı verilen ve beynin sağ lobunda bulunan bu bölgesinin, diğer insanlara kıyasla daha küçük olduğu gözlemlenmiştir. Görünüşe göre, bu bölge sağlıklı insanlarda utanma ve mahcubiyet duygularınıdoğurmaktadır.
YineSturn’ın yaptığı araştırmada katılımcılardan, 1964 yılında gözde bir şarkı olan”mygirl” ü söylemelerini istendi. Sonrasında kişilere bu videoları izletildi. Sonucundan ise daha az utanma hisseden kişilerin beyinlerinde bu bölgenin daha küçük olduğunu belirledi.
Psikologlar ayrıca utanma ve mahcubiyet duyguları arasında belirgin bir fark olduğunu vurguluyorlar. George Mason üniversitesinden Doktor PsikologJuneTangney, ekliyor: insanlar çoğunlukla, utanma ve mahcubiyet arasında bir bağ olduğunu ve mahcubiyetin utanmaya göre daha zayıf bir duygu olduğunudüşünürler. Ancak aslında durum bundan daha farklıdır. Yani bu ikisi arasında bağlantıyoktur.
Tangney’in bulgularına göre; utanma duygusu daha yoğun bir duygudur ve ahlaki kuralları çiğneme gibi durumlarda ortaya çıkar. Birçok insan başkalarının varlığında utanma hissederken, yalnızken utanmaduygusu ise kısmen yaygındır. Öte taraftan mahcubiyete baktığımızda ise, onun daha çok sosyal ortamlarda yapılan yanılmalardan ortaya çıktığı ve böylece sosyal ortamlar dışında yani yalnız kaldığımızda pek karşılaşmadığımızı belirtiyor. Mahcup olan insanlar bu mahcubiyet durumu ile ilgili daha çok gülme eğlenme eğiliminde iken utanan kişilerin bunu komik bulmadıklarını belirtiyor.
Kaynak Bilgileri
Weir, K. (2006). Monitor on psychology. Washington, D.C.: American Psychological Association. Retrieved from http://www.apa.org/monitor/2012/11/embarrassment.aspx
California ÜniversitesindenDoktor Christine Harris’e göre, utanmak, bu duyguyu deneyimleyen kişi için zor olduğu kadar araştırma açısından da son derece faydalı.
Harris’e göre utanma duygusu o kadar hızlı harekete geçiyor ki, bu durum hemen herkes için ne kadar güçlü bir baskı olduğunu gösteriyor.
Araştırmacı Harris; utanmanın güçlü ama aynı zamanda kafa karıştırıcı bir duygu olduğunu da ekliyor. Peki, bizi bu kadar rahatsız eden bir duyguyu nasıl bu kadar hızlı ve çabuk hissediyoruz? Bu kırılganlığın arkasındaki eğilim nedir? Psikologların araştırmalarına göre, bu karmaşık his fayda ve zararları bir arada barındırıyor. Utanma sosyal ilişkileri düzenleyebilir hatta karakterimizin daha olumlu sergilenmesini sağlayabilir ama aynı zamanda bu sıkılgan haller bizim parlak kararlarımıza gölge düşürebilir.
Neden kırmızı surat?
Harris’e göre; utanma aslında insanların sosyal etkileşimlerini besleyen bir duygu olarak gelişmiştir.Toplu yaşam uzun bir süredir hayatımızda iken, yaşam içinde sosyal normları bozmak, zarar vermek hiç istemesek dahi bazen yaparız. Utanma burada hızlıca ve kuvvetli bir şekilde işlemeye başlıyor. “ Aslında öyle yapmak istememiştim” .
Son araştırmalar utanmanın sosyal taraflarını anlamamızda yardımcı oldu.Stanford üniversitesindenöğretim üyesi MathewwFeinberg, California ÜniversitesindenDokrorRobbWiller ve DacherKeltner utanmanın sosyal anlamda faydalarını araştırdılar. Araştırmacılar, utandıklarını belli eden, dış görünüşleriile anlaşılmasını sağlayan ( Sendeleyen ve geğiren) insanların, etraflarına daha faydalı, kibar ve cömert insanlar olma eğiliminde olduklarını belirledi.(Journal of PersonalityandSocialPsychology, 2012). Hatta bu insanlardanlaboratuvar deneyi esnasında, yabancılar ile çekilişbiletlerini paylaşmaları istendiğinde daha cömert davrandıkları gözlemlendi.( Bu deneyde kişilere çekiliş biletleri dağıtılır ve paylaşmaları istenir. Utanma duygusu daha yoğun olan kişilerin, biletlerini daha çok paylaştıkları gözlemlenir).
Feinberg ve çalışma arkadaşlarına göre, araştırmanın bir diğer yönü ise; açığa vurulan utanmanın daha fazla sosyal fayda sunduğunu gösteriyor. Burada performans sergileyen aktöre araştırmacı ya övgü yağdırıyor ya da yeriyor. Bu iki hareket sonrasında, aktör utanma duygularını sergilediğinde, katılımcılar aktörüdaha güvenilir buluyor ve daha kabul görüyor.( Bu deneyde ise bir aktör deney katılımcılarının yani utanmaları ölçülen kişilerin önünde performans sergiliyor. Sonrasında araştırmacılar gelip bu aktörleri övüyor veya yeriyor. Katılımcılar aktöre yapılan bu davranışı izlerken, eğer aktör daha fazla utanma belirtisi sergiliyor ise katılımcılar o aktörü daha güvenilir buluyorlar).
Feinberg’egöre insanlar utanma duygusunu görmekten hoşlanmasalar da büyük resime baktığımızda bunun bir artısı olduğunu görüyoruz. Ancak bu durumda utanmanın sağladığı bu artı, kişiyi kimin izlediğine bağlı olarak değişiyor. Meksika Ulusal Özerk üniversitesinden (National Autonomous University of Mexico) sosyal psikolog Anja Eller’egöre, kişiler kendi sosyal çevrelerinden olan insanların önünde hata yaptıklarında çok daha fazla utanıyorlar. Bunun yanında, kişiler kendi çevrelerinin dışında insanların, özellikle kendilerinden daha alt kademede gördükleri kişiler karşısında bir hata yapıp, aptal durumuna düştüklerinde daha az utanıyorlar. (EuropeanJournal of SocialPsychology, 2011). Eller, bu izleyen kişileri grup içi ve grup dışı insanlar olarak çeşitlendiriyor, sonuçta ise grup içi insanların görüşlerine daha çok önem verdiğimizi vurguluyor.
Tüm bu bulguların, gruplar arası ilişkiler açısından çok anlamlı sonuçları olabilir. Eller’a göre çoğu zaman, utanma adaptif (uyarlanan) bir şeydir. Duygularımızı ifade etmek sosyal ilişkileri tamir eder ve affediciliği ortaya çıkarır. Feinberg in gösterdiği gibi, bu utanma halini sergilemek, güvenilirliği bile artırabilir. Ancak öte yandan, başka bir sosyal grubun önünde hata deneyimlemek veya utandığımızı sergilemek önyargıları artırıp ‘biz’ ve ‘onlar’ arasındaki mesafeyi genişletir.
Eller’agöreiki sosyal grup arasındaki ilişkilerin artması önyargıların azalmasını sağlar. İnsanlar dış grubun üyelerini tanımaya başladıkça; birbirlerinin diğerleri tarafından nasılalgılandığını daha çok önemser, herhangi bir tuhaf durumda utanma ihtimalleri ise dolayısıyla daha fazla artar. Sonuç olarak birazcık utanma sosyal farklılıklar arasında köprü kurmaya yardımcı olabilir.
YARGILANMAK
Harris’e göre, tüm bunlara rağmen utanmanın karanlık bir tarafıda yok değil. Hafifçe kızarmaya başlama, sevimli ve zararsız gözükebilir. Ancak utanmanın, daha fazla görünenetkileri başladıkça, utanmanın daha sağlam sonuçları oluşur. Hatta insanlar hayatlarını ve sağlıklarını bu sebepler ile riske atarlar.
Buna tipik bir örnek, prezervatif alışverişidir. Duke Üniversitesinden araştırmacılara göre prezervatif almak çoğunlukla utanmaya yol açıyor. Korunmak için kondom alıp o sırada beklemeye utananlar bu sefer seksüel olarak geçen hastalıklar vehamiliklerin riskini alıyor. (Psychology, Health&Medicine, 2006).Bu durum, utanmanın, hayatımızda iyi olma halimizi etkileyen faktörlerinden sadece bir tanesi. Erkekler prostat kontrolünü atlayabiliyor, kadınlar mamografilerini es geçebiliyor, daha büyükler yardımları duymaktan kaçınabiliyor, ve tüm kademeden insanlar bu garip semptomlardan bahsetmekten ve doktora görünmekten kaçınabiliyorlar.
Harris’e göre utanma duygusu, bundan korkan insanların gerçekten çok mantıksız ve saçma hareketler yapmalarına sebep olabiliyor. Bu duygununkendisinianlamak,,hareketleriniengelleyenutanmaduygusunuikikeredüşünmelerigerektiğindeinsanalarayardımcıoluyor.
Ancak maalesefDoktor Harris, insanlara bu duygu ile ilgili nasıl yardımcı olabileceklerini çok iyi bilmediklerini belirtiyor. Bazı insanlar için, bu duygu hayatı felç edici olabiliyor. Hatta sadece sağlık açısından değil, diğer sosyal durumlarda da arkadaş edinmekten sevgili ile görüşmeye kadar birçok durumda hayatları olumsuz yönde etkiliyor. Harris, insanların utanma duygusu ile nasıl başa çıkacaklarını gösterecek bir yol henüz bulamadıklarını ekliyor.
İyi haber ise, diğerinsanlar bizi, bizim kendimizi yargıladığımız kadar ağır yargılamıyor olmaları. Williams College’denDoktor KennethSavitskyve çalışma arkadaşları, gönüllülere sosyal bir aksilik veya umumi, halka açık bir alanda hata yaptıklarını düşünmelerini istiyor. Örneğin;bir alışveriş merkezinde, çok düşük statülü bir dükkânınpoşetini taşırken, sınıf arkadaşlarıyla çarpışmak veya kütüphaneden aldığı kitabın kaydını yaptırmayı unutmaları sonucu alarmların çalışması gibi. Ayrıca araştırmacılar, katılımcıları, gözlemleyenlerin önünde ve kötüleyici bir şekilde tarif ederek utandırıyorlar. Tüm bu durumlarda şu bulunuyor ki gözlemleyen kişiler, utanan insanların tahmin ettiklerinden çok daha az yargılama yapıyorlar. (JournalofPersonalityandSocialPsychology, 2001).
Bu sebeplerden ötürü;bir daha ki sefere kaldırımda yürürken tanıdık birinin adını unuttuğunuzda veya tüm gün fermuarınızın açık kaldığını fark ettiğinizde, derin bir nefes alın ve silkelenin. Yakut kırmızısı yanaklarınız ve gergin gülümsemeniz belki dekarakterinizi en iyi şekilde ifade ediyordur.
KARMAŞIK DUYGU
Utanma duygusu bilinçli bir duygu olarak anılır. Bazı duygular, örneğin kızma,şaşırma ve korku otomatik olarak gerçekleşirken çok fazla bilişsel (düşünsel) süreç içermezler. Aksine bilinçli duygular olarak bilinen, utanma, suçlu hissetme, gurur duyma ve övünme gibi duygular çok daha karmaşıktır. Daha çok içe bakış ve öz değerlendirme ister.(Yani daha çok kendimizi anlamaya çalışma ve değerlendirmeye çalışma gerektirir.)
Tipik olarak, kişi utandığında, bir zaman sonra bazı davranışlar ortaya çıkar. Örneğin bir kadın yeni tanıdığı bir kişiyi yanlış isim ile çağırdığında, gülümsemesini bastıracak, kafasını başka tarafa çevirecek ve bakışlarını başka tarafa yönlendirecektir. (Harris’e göre kişinin kızarmasıda muhtemeldir ancak evrensel değildir.) Bu durumun sahne arkasında, belirgin fizyolojik sebepler yatar. Kızma korku gibi duygularımızda, kalp atışı ve tansiyon aniden yükselir. Harris’e göre utanma anında ise bu iki ölçüm ilk başta yine aniden artar. Ancak biraz sonrasında kalp atışı tekrar yavaşlarken tansiyon hızla artmaya devam eder. (Journal of PersonalityandSocialPsychology, 2001).Harris’egöre bu ilişki aslında utanmanın tek işareti olabilir.
California üniversitesininnöroloji bölümünden,doçentVirginiaSturm ve meslektaşları, utanmanın neden kaynaklandığı konusunda, beynimizde gri bir bölgenin etkisi olduğunu bulmuşlardır. Sturm,frontotemporaldemanslıyani kişilik ve davranış düzeyinde derin değişikliklere yol açan bir beyin hastalığı olan kişiler ile çalışmıştır. Bu hastalar hiçbir utanma hissetmeden sosyal olarak uygun olmayan şeyler söyler veya davranışlarda bulunurlar. Bu kişiler ile yapılan çalışma sonucunda,hasta kişilerin pregenualanteriorcingulatecortex adı verilen ve beynin sağ lobunda bulunan bu bölgesinin, diğer insanlara kıyasla daha küçük olduğu gözlemlenmiştir. Görünüşe göre, bu bölge sağlıklı insanlarda utanma ve mahcubiyet duygularınıdoğurmaktadır.
YineSturn’ın yaptığı araştırmada katılımcılardan, 1964 yılında gözde bir şarkı olan”mygirl” ü söylemelerini istendi. Sonrasında kişilere bu videoları izletildi. Sonucundan ise daha az utanma hisseden kişilerin beyinlerinde bu bölgenin daha küçük olduğunu belirledi.
Psikologlar ayrıca utanma ve mahcubiyet duyguları arasında belirgin bir fark olduğunu vurguluyorlar. George Mason üniversitesinden Doktor PsikologJuneTangney, ekliyor: insanlar çoğunlukla, utanma ve mahcubiyet arasında bir bağ olduğunu ve mahcubiyetin utanmaya göre daha zayıf bir duygu olduğunudüşünürler. Ancak aslında durum bundan daha farklıdır. Yani bu ikisi arasında bağlantıyoktur.
Tangney’in bulgularına göre; utanma duygusu daha yoğun bir duygudur ve ahlaki kuralları çiğneme gibi durumlarda ortaya çıkar. Birçok insan başkalarının varlığında utanma hissederken, yalnızken utanmaduygusu ise kısmen yaygındır. Öte taraftan mahcubiyete baktığımızda ise, onun daha çok sosyal ortamlarda yapılan yanılmalardan ortaya çıktığı ve böylece sosyal ortamlar dışında yani yalnız kaldığımızda pek karşılaşmadığımızı belirtiyor. Mahcup olan insanlar bu mahcubiyet durumu ile ilgili daha çok gülme eğlenme eğiliminde iken utanan kişilerin bunu komik bulmadıklarını belirtiyor.
Kaynak Bilgileri
Weir, K. (2006). Monitor on psychology. Washington, D.C.: American Psychological Association. Retrieved from http://www.apa.org/monitor/2012/11/embarrassment.aspx
